WMO: 2023’te Avrupa genelinde sıcaklığa bağlı ölümler arttı 

İklim değişikliği şokları nedeniyle 2023’te Avrupa’da yaygın sel ve şiddetli sıcaklık hava dalgaları milyonlarca insana rekor düzeyde zorluklar yarattı. Bu olumsuzluklar Avrupa genelinde etkisini gösterdi. Milyonlarca kişi aşırı hava olaylarından etkilendi ve du durum azaltım ve uyum önlemlerinin geliştirilmesini öncelikli hale getirdi.

BM Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ve Copernicus İklim Değişikliği Servisi tarafından ortaklaşa yayınlanan yeni veriler, seçilen veri setine bağlı olarak 2023’ün Avrupa’da kaydedilen en sıcak veya ikinci en sıcak yıl olduğu yönündeki endişeleri doğruladı.

İki kuruluş tarafından yayımlanan 2023 Avrupa İklim Durumu Raporu’nun (ESOTC2023) öne çıkan başlıkları aşağıda sıralanıyor:

·      2023, WMO ve Copernicus verilerine göre kayıtlardaki en sıcak ortak yıl oldu.

·      Avrupa genelinde okyanus için ortalama deniz yüzeyi sıcaklığı kayıtlardaki en yüksek seviyede gerçekleşti.

·      Aşırı hava ve iklim olaylarına bağlı olumsuz sağlık etkilerinin arttığı belirtildi.

·      Alplerde olağanüstü buz tabakası kaybı görüldü.

·      Avrupa’da yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen fiili elektrik üretimi yüzde 43 olarak rekor seviyede gerçekleşti.

Avrupa’daki sıcaklıklara ilişkin temel bulgular:

·      Kayıtlara geçen en sıcak Eylül ayı olmak üzere Avrupa’da sıcaklıklar, yılın 11 ayında ortalamanın üzerinde seyretti.

·      2023 yılında ‘aşırı sıcak stresi’ yaşanan gün sayısı rekor seviyeye ulaştı. Avrupa genelinde en az güçlü ısı stresi yaşanan günlerin sayısında artış eğilimi vardı.

·      Sıcaklığa bağlı ölümler son 20 yılda yaklaşık yüzde 30 oranında arttı ve izlenen Avrupa bölgelerinin yüzde 94’ünde sıcaklığa bağlı ölümlerin arttığı tahmin ediliyor.

Avrupa iklim politikası ve sağlık için eylem temel bulguları:

·      Aşırı hava ve iklim olaylarıyla ilgili olumsuz sağlık etkilerinin sayısı artıyor.

·      Son on yılda elde edlien kanıtlar, halk arasında genel olarak iyi bir farkındalık olduğunu ancak hassas gruplar ve bazı sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından ısıya ilişkin düşük risk algısı olduğunu gösteriyor.

·      WMO Bölgesel İklim Merkezi’nin İklim İzleme Sistemi ve diğer erken uyarı sistemleri gibi girişimler, toplumsal hazırlığı artırmak için öngörülen aşırı olaylarla bağlantılı farkındalığı artırıyor.

·      Sağlık riski ve adaptasyonu ülkeler arasında farklılık gösteriyor.

·      Sağlık sektörü için uyarlanmış iklim hizmetleri, dayanıklılığı artırmada etkili ve daha fazla gelişme için önemli bir potansiyele sahip.

·      Sağlık adaptasyonu, yerleşik sağlık sistemi altyapıları üzerine inşa edilebilir, ancak ilerleme sınırlı olur.

Avrupa’nın okyanusu için temel bulgular:

·      Yılın tamamında, Avrupa genelinde okyanus için ortalama deniz yüzeyi sıcaklığı kayıtlara geçen en yüksek seviyede gerçekleşti.

·      İrlanda’nın batısında ve Birleşik Krallık çevresindeki Atlantik Okyanusu’nun deniz yüzeyi sıcaklıkları, Haziran 2023’te ortalamanın 5C derece kadar üzerinde seyretti. ‘Aşırı’ ve bazı bölgelerde ‘aşırı ötesi’ olarak sınıflandırılan bir deniz sıcak dalgasından etkilendi.

Avrupa’daki hidrolojik değişkenlere ilişkin temel bulgular:

·      2023 yılı boyunca Avrupa’nın geneli ortalamanın yaklaşık yüzde 7 üzerinde yağış gördü.

·      Avrupa nehir ağının ortalaması alındığında, nehir akışları Aralık ayı için kayıtlara geçen en yüksek seviyeye ulaştı ve nehir ağının neredeyse dörtte birinde ‘olağanüstü yüksek’ akış görüldü.

·      2023 yılı boyunca, Avrupa nehir ağının üçte birinde nehir akışlarının ‘yüksek’ taşkın eşiğini aştığı ve yüzde 16’sının ‘şiddetli’ taşkın eşiğini aştığı görüldü.

Ayrupa’nın yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin temel bulgular:

·      Bu yıl, Avrupa’da yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen fiili elektrik üretiminin yüzde 43 ile rekor bir seviyeye ulaştığı görüldü.

·      Ekim ve Aralık ayları arasında artan fırtınalar, rüzgar enerjisi üretimi adına ortalamanın üzerinde bir potansiyele yol açtı.

·      Ortalamanın üzerinde yağış ve nehir akışına bağlı olarak nehir tipi hidroelektrik üretim potansiyeli Avrpa’nın büyük bölümünde tüm yıl boyunca ortalamanın üzerindeydi.

·      Yıl boyunca, güneş fotovoltaik enerji üretim potansiyeli kuzeybatı ve orta Avrupa’da ortalamanın altında, güneybatı ve güney Avrupa ile Fennoscandia’da ortalamanın üzerinde gerçekleşti.

Avrupa’daki kar ve buzullar üzerine temel bulgular:

·      Avrupa’nın büyük bölümünde, özellikle Orta Avrupa ve Alpler’de kış ve bahar aylarında ortalamanın altında kar yağışlı gün yaşandı.

·      Alp’lerde 2023 yılında, ortalamanın altında kış karı birikimi ve sıcak hava dalgaları nedeniyle güçlü yaz erimesi ile bağlantılı olarak olağanüstü buz tabakası kaybı meydana geldi.

·      2022 ve 2023 yılları arasında Alplerdeki buzullar kalan hacimlerinin yaklaşık yüzde 10’unu kaybetti.

Arktik Bölgesi’ne ait temel bulgular:

·      Bu yıl Kuzey Kutbu’nun tamamı için kayıtlara geçen en sıcak altıncı yıl oldu. Kuzey Kutbu karası için ise 2022’nin hemen ardından en sıcak beşinci yıl oldu. 

·      Kuzey Kutup Denizi’ndeki buz miktarı 2023 yılının büyük bölümünde ortalamanın altında kaldı. Mart ayında yıllık en yüksek seviyesine ulaşan aylık kapsam, ortalamanın yüzde 4 altında kalarak kayıtlardaki en düşük beşinci seviye oldu. 

·      Arktik altı ve Arktik bölgelerden kaynaklanan toplam orman yangını karbon emisyonları kayıtlara geçen en yüksek ikinci değer oldu. Yüksek enlemlerdeki orman yangınlarının çoğu Mayıs ve Eylül ayları arasında Kanada’da meydana geldi.

Sonuç olarak, iklim değişikliğinin etkileri ve sonuçları söz konusu olduğunda Avrupa kıtası bir istisna değil. Ancak rapora göre, en hızlı ısınan kıta olduğu ve son bulgular kapsamında bölgedeki sıcaklıkların küresel ortalama hızının yaklaşık iki katı oranında gerçekleştiği belirtiliyor.

Kaynak:

https://wmo.int/news/media-centre/europe-experiences-widespread-flooding-and-severe-heatwaves-2023