BM üyesi ülkeler, plastik kirliliğine karşı ürünlerin yaşam döngüsüne odaklanan küresel bir anlaşmayı hayata geçirmeye hazırlanıyor. 1950 yılında 2 milyon ton olan plastik üretimi, 2017’de 348 milyon tona yükseldi. 2040 yılına kadar bu miktarın iki katına çıkması bekleniyor. Bununla birlikte, plastik kirliliği küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 3’ünden fazlasına neden oluyor ve iklim değişikliğinin etkilerini
BM üyesi ülkeler, plastik kirliliğine karşı ürünlerin yaşam döngüsüne odaklanan küresel bir anlaşmayı hayata geçirmeye hazırlanıyor.
1950 yılında 2 milyon ton olan plastik üretimi, 2017’de 348 milyon tona yükseldi. 2040 yılına kadar bu miktarın iki katına çıkması bekleniyor.
Bununla birlikte, plastik kirliliği küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 3’ünden fazlasına neden oluyor ve iklim değişikliğinin etkilerini artırıyor.
Plastik üretiminde kullanılan bazı kimyasallar toprak ve su kaynaklarını kirleterek doğaya ve canlılara zarar veriyor.
Plastik kirliliğine karşı mücadelede geri dönüşüm tek başına yeterli değil. Plastik ürünlerde kullanılan malzeme çeşitliliği, tasarım farklılıkları ve geri dönüşüm altyapısındaki yetersizlikler, bu süreci zorlaştırıyor. Tek kullanımlık plastiklerin yaklaşık yüzde 80’i ekonomik olarak geri dönüştürülemiyor.
Plastik kirliliği krizine yönelik çözüm arayışları, geri dönüşümün ötesinde bir strateji gerektiriyor. Tam da bu noktada yaşam döngüsü odaklı yaklaşım devreye giriyor.
Yaşam döngüsü odaklı yaklaşım, plastiklerin üretiminden kullanımına ve bertarafına kadar olan her aşamada çevresel etkileri azaltmayı amaçlıyor. Bu yaklaşımla, atık yönetimi veya geri dönüşümü ile birlikte plastik üretiminde kullanılan malzemelerin ve süreçlerin daha sürdürülebilir hale getirilmesi hedefleniyor.
UNEP’in araştırmasına göre, bu yaklaşımın benimsenmesi, 2040 yılına kadar sosyal ve çevresel maliyet tasarrufunda ortalama 4,5 trilyon dolarlık bir getiri sağlıyor.
Yaşam döngüsü odaklı yaklaşımın etkili bir şekilde uygulanması, Paris İklim Anlaşması ve Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları gibi önemli küresel çevre anlaşmalarının başarıya ulaşması için de önemli.
BM üyesi ülkeler, Mart 2022’de plastik kirliliğini sona erdirmek için temeli yaşam döngüsü odaklı yaklaşıma odaklanan uluslararası bir anlaşma konusunda uzlaşmaya vardı.
Bu amaçla yapılan ilk toplantı, Mayıs 2022’de Senegal’in Dakar kentinde gerçekleştirildi. Toplantıda, Uluslararası Müzakere Komitesi’nin (INC) çalışmalarına rehberlik edecek kuralların taslağı sunuldu.
Ardından 28 Kasım – 2 Aralık 2022 tarihlerinde Uruguay’ın Punta del Este kentinde plastik kirliliğine yönelik uluslararası bağlayıcılığı olan bir anlaşma geliştirmek amacıyla INC’nin ilk toplantısı yapıldı.
29 Mayıs – 2 Haziran 2023 tarihleri arasında Paris’te düzenlenen INC-2 toplantısında, anlaşma taslağını hazırlama yetkisi INC Başkanı’na verildi.
13-19 Kasım 2023 tarihlerinde Kenya’nın Nairobi kentinde düzenlenen üçüncü toplantıda, Ekvator’un Birleşik Krallık Büyükelçisi H.E. Amb. Luis Vayas Valdivieso yeni INC başkanı olarak seçildi ve revize edilmiş taslak metni hazırlamakla görevlendirildi.
Dördüncü toplantı, 23-30 Nisan 2024 tarihlerinde Kanada’nın Ottowa kentinde gerçekleştirildi. Toplantıda 28 üye devlet, plastik kirliliğiyle mücadelede ‘Busan’a Köprü Deklarasyonu’ nu başlattı.
Kasım ayında gerçekleşecek beşinci toplantıda, küresel ölçekte plastik üretiminden kaynaklanan emisyonlar, ürün tasarımı, atık yönetimi, zararlı plastikler, finansman ve adil geçiş konularında ortak bir anlaşmaya varılması hedefleniyor.
