2023 yılı kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Ekonomileri ve toplumları riskli, benzeri görülmemiş bir durumla yüzleştirdi. Dünya genelinde liderler, gezegeni daha güvenli bir geleceğe doğru yönlendirmek için mevcut büyüme ve kalkınma modellerini dönüştürmek için çalışıyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin doğu bölgesindeki Virunga Ulusal Parkı’nda, kıtanın iki büyük nehri olan Kongo ve Nil nehirleri havzasında yürütülen
2023 yılı kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Ekonomileri ve toplumları riskli, benzeri görülmemiş bir durumla yüzleştirdi.
Dünya genelinde liderler, gezegeni daha güvenli bir geleceğe doğru yönlendirmek için mevcut büyüme ve kalkınma modellerini dönüştürmek için çalışıyor.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin doğu bölgesindeki Virunga Ulusal Parkı’nda, kıtanın iki büyük nehri olan Kongo ve Nil nehirleri havzasında yürütülen çalışmalar bu çabalara örnek teşkil ediyor.
Afrika kıtasındaki karasal türlerin tamamının yüzde 50’sine ev sahipliği yapan Virunga, dünyadaki herhangi bir parktan daha fazla sürüngen ve memeli türünü barındırıyor. Bunlara, insanın yaşayan en yakın akrabalarından biri olan nadir görülen dağ gorili de dahil.
Avrupa kıtasında bulunan türlerin tamamından daha fazlasını barındıran Virunga’daki ulusal park, aşırı yoksulluk içinde yaşayan 11 milyon insanla çevrili.
Virunga, dünyanın en önemli doğal miraslarından birini koruma ihtiyacıyla uzun süren iç savaştan kaynaklanan kronik sosyal adaletsizliklere ve şiddete yanıt verme amacı doğrultusunda ilerlemek adına yenilikleri hayata geçiriyor.
Temiz enerji ile refahı artırmak
Virunga çevresinde aşırı yoksulluk içinde yaşayan insanlar için kritik enerji kaynağı olarak görülen park, yakacak odundan odun kömürüne kadar topluluklara çok ihtiyaç duydukları yakacak malzemeyi sunuyor.
Bölgede faaliyet gösteren ve yakacak ihtiyacının farkında olan milisler, parktaki odun kömürü hasadından yılda 170 milyon dolar değerinde yasadışı gelir akışı elde ediyor. Bu tür yasadışı faaliyetler, doğal yaşam alanlarının tahrip edilmesiyle birlikte şiddeti teşvik ediyor ve sivil adaletsizlikleri tetikliyor.
Bu olumsuzları önlemek için harakete geçen Virunga, bölgeye 6 megavat yenilenebilir enerji sağlayan ve köylerdeki genç teknisyenler tarafından inşa edilip yönetilen bir hidroelektrik jeneratör programı geliştirdi. Bu girişim, Kuzey Kivu’nun başkenti GOMA’nın 2 milyonluk nüfusunun elektriğinin yüzde 80’ini sağlayarak, temiz enerji üretiminde 34 kat artış yarattı.
Bu yenilenebilir enerji sayesinde 21.000 yeni iş imkanı ve yepyeni bir tarımsal dönüşüm endüstrisi hayata geçirildi.
Yeni iş alanlarında çalışanların yüzde 11’i silahlı milislerden ayrılıp iş hayatına atılan genç erkek ve kadınlardan oluşuyor. 30.000’den fazla çiftçi ailesi, temiz enerjinin sağladığı ikincil olanaklar sayesinde gelirlerinin arttığını gördü.
Temiz enerji kaynaklarını genişletmeye ve temiz enerjinin fiyatını düşürmeye odaklanan plan, yasadışı odun kömürü kaçakçılığının önünü kesecek ve ticaretle el ele giden milis liderliğindeki şiddeti azaltacak.
Yerinden edilmiş nüfus için temiz su
Ruanda’da 1994 yılında yaşanan soykırımın ardından ortaya çıkan büyük kolera salgını, Ruanda sınırındaki Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne kaçan yaklaşık bir milyon mülteci arasında günde 1.000’den fazla kişinin ölümüne yol açtı.Bu ölümlerine temel nedeni temiz içme suyuna erişim eksikliğiydi.
Ocak 2023’ten bu yana yeniden alevlenen şiddet olaylarında, Goma şehri çevresinde bir kez daha bir milyondan fazla insan yerinden edildi. Temiz suya erişim olmadığından, kirlenmiş su ve akabinde hastalıktan ölüm tehlikesi baş gösterdi.
Virunga Ulusal Parkı, üç ay içinde su pompalama sistemi kurarak bu duruma karşı bir çözüm üretti. Temiz enerjiyle çalışan pompalar, parktaki Kivu Gölü’nden tedarik edilen temiz içme suyunu yerinden edilmiş nüfusun erişebileceği yerlere yönlendiriyor.
Yüksek değerli tarımsal endüstrilerin geliştirilmesi
Son 30 yılda 211 Virunga korucusu, 10 milyona yakın insanın ölümüne neden olan iç savaşlar bağlamında parkın kırılgan yaban hayatını ve ekosistemlerini korumaya çalışırken hayatını kaybetti. Parkın yönetim ekibi, çatışmanın görünmeyen kurbanlarının ailelerini desteklemek amacıyla Fallen Rangers adında bir fon oluşturdu.
Doğu Demokratik Kongo Cumhriyeti bol miktarda kakao üreten bir bölge olduğu için Virunga ekibi, şehit korucuların dul eşlerini ve yetişkin çocuklarını istihdam etmek üzere bir çikolata fabrikası kurmaya karar verdi.
Tanınmış Belçikalı çikolatacı Dominique Persoone ile çalışan fabrika kısa süre içinde ayda 1,5 ton çikolata üretmeye başladı. Virunga çikolatası artık Avrupa ve ötesine ihraç ediliyor ve elde edilen kar parkın ve çevresindeki toplulukların korunmasına aktarılıyor.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde çikolata üretmek tehlikeli bir alan: çekirdeklerin mayalanması haftalar alıyor ve üreticileri yağma ve sömürüye karşı savunmasız bırakıyor. Virunga Çikolata Fabrikası, yerel çiftçilere daha yüksek gelirle birlikte geniş ölçekte üretim yapmak için ihtiyaç duydukları güvenceyi sağlıyor.
Çatışma ve kaostan korumaya giden yol
Virunga, petrol ve kaynak çıkarmak gibi kısa vadeli fırsatlar yerine uzun vadeli sürdürülebilir kalkınmaya öncelik verildiğinde neler olabileceğine dair ilgi çekici bir örnek.
Yeşil ekonominin çevreyi koruma ve Virunga çevresindeki yoksulluk ve şiddetin azaltılmasına katkıda bulunma etkisi, Kongo havzası genelinde artan orman tahribatı tehdidiyle birlikte özel bir öneme sahip.
Bölgede gerçekleşen hikaye ile birlikte Virunga’dan alınan dersler, tüm ülkenin ekonomik ihtiyaçları ile savunmasız toplulukları ve kırılgan ekosistemleri koruma ihtiyacını uzlaştıran alternatif bir yeşil ekonomik modeli sunarak örnek teşkil ediyor.
Halihazırda iç savaş nedeniyle turizme kapalı olan ulusal parkın potansiyelini harekete geçirmeye yardımcı olacak sürdürülebilir turizm için gelecekteki günler umut vaat ediyor.
Kaynak:
https://www.weforum.org/agenda/2024/01/virunga-congo-conservation-jobs-sustainability/
