Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için faaliyet gösteren Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP Türkiye’nin İletişim Koordinatörü Faik Uyanık, kurumsal internet radyosu Radyo Gedik’te yayınlanan İyilik Elçileri’nin 16 Nisan’daki yayınının konuğu oldu. Uyanık, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları içerisinde Türkiye’nin öncelik vermesi gereken konuları, COVID-19 Acil Müdahale Fonu’nu, Hedefler İçin İşbirliği Platformu’nu ve koronavirüs salgınıyla iklim krizi arasındaki bağlantıyı anlattı.
Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için faaliyet gösteren Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP Türkiye’nin İletişim Koordinatörü Faik Uyanık, kurumsal internet radyosu Radyo Gedik’te yayınlanan İyilik Elçileri’nin 16 Nisan’daki yayınının konuğu oldu. Uyanık, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları içerisinde Türkiye’nin öncelik vermesi gereken konuları, COVID-19 Acil Müdahale Fonu’nu, Hedefler İçin İşbirliği Platformu’nu ve koronavirüs salgınıyla iklim krizi arasındaki bağlantıyı anlattı.
UNDP Türkiye’nin UNDP’nin kuruluşundan önce faaliyete başladığını belirten UNDP Türkiye İletişim Koordinatörü Faik Uyanık, “1957 yılından beri UNDP, daha adı konulmadan BM’ye bağlı kalkınma yardımları konusunda çalışan bir ofisken Türkiye’yi odağına alarak burada faaliyet göstermeye başlamış bir kuruluş. UNDP, 1965’ten itibaren bu isimle anılmaya başlıyor. İlk kurulduğunda, ağır sanayi yatırımları, alt yapı yatırımları yani toplumların ihtiyaç duyduğu temellerin oluşmasına yönelik çalışıyordu. 1960’lar sonrasında Türkiye’de planlı ekonomiye geçiş alanına yoğunlaştı. Genel olarak sürdürülebilir kalkınma trendlerini küresel olarak yakından takip eden bir kuruluş. Türkiye artık üst-orta gelir grubundaki ülkelerden biri. Kendine özgü kalkınma öncelikleri ve güçlükleri var. Dolayısıyla bunlara uyum sağlamak, Türkiye’nin kendi ulusal kalkınma planı çerçevesinde planlamalar yapmak, ülkedeki planlamayı buna uyumlu olacak şekilde planlayabilmek aslında UNDP Türkiye’nin başlıca hedefi” sözleriyle UNDP’yi tanıttı.
Türkiye hangi konulara öncelik vermeli?
Türkiye’nin yumuşak karnından bahseden Uyanık, “İstatiksel olarak Türkiye’de aşırı yoksulluk yok ama bölgeler arasındaki en büyük eşitsizlik, gelir eşitsizliği. Ardından toplumsal cinsiyet eşitsizliği geliyor. Bu konuda özellikle üç başlık çok önemli. Bir üst lige çıkmak için bir an önce kadının ekonomik güçlenmesine, istihdamda kadının temsiline, siyasette daha fazla kadının temsiline ve kız çocuklarının eğitimine yatırım yapılması gerekiyor. Türkiye’nin, özellikle son yirmi sene içerisinde, eğitimle ilgili çok fazla mesafe aldığını söyleyebiliriz. Okula kaydolan kız çocuklarının oranında erkek çocuklarıyla ciddi bir eşitlenme oldu. Ancak, siyaset ve ekonomide güçlüklerimiz devam ediyor. Üçüncü bir kategorik güçlüğümüz de çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması, hızlı büyümeyle çevresel sürdürülebilirliğin dengelenmesi, iklim meselesi, karbon salınımları konusu. UNDP’nin öncelikleri arasında ise Suriye meselesi, kadın, gençlik ve ortaklıklar konusu yer alıyor” dedi.
BM Kalkınma Programı’nın (UNDP) ev içi şiddet konusunda “Şiddetin bahanesi yoktur” mesajını odağına alan bir kamu spotu
“Salgın, üçüncü ve altıncı maddelerde yer alıyor”
Sürdürülebilirlik konusunda da fikirlerini paylaşan Uyanık, “Sürdürülebilirliğin ilk çağrıştırdığı konu kaynakların kıt olması, biyosferdeki bize sunulan kaynakların tükenebilir olduğu ve tükeneceği, bunlarla beraber farklı problemlere maruz kalacağımız. Yani, benim için aslında ilk çağrıştırdığı, yeşil boyutu. Aynı zamanda kelimenin kendi anlamından da kaynaklanan bir şeyin idame ettirilebilmesi, bir şeyin devamlı sürebiliyor olması gibi de bir manası var. Ayrıca, kapsayıcılık konusunu da içermesi gerektiğini düşünüyorum. Şu anda 17 sürdürülebilir kalkınma amacı var. Milenyum kalkınma hedeflerinin sekiz ana başlığı vardı. Yani bir önceki gündemde olmayan ya da alt başlık olan konulara da 2015’te yer verildi.
Bugün gündemimiz salgın hastalıklar. Aslında üçüncü madde olan sağlıklı bireyler ve altıncı madde olan sıhhi koşulların altında yer alıyor fakat, önümüzdeki dönemde çağın gerekliliklerine uygun bir evrilme olabilir ve maddelerin sayısı artabilir. Ayrıca, bu amaçların kendi içinde bir hiyerarşisi olduğunu düşünüyorum. Önce parası olacak sonra karnı doyacak, sonra sağlıklı olacak, eğitim alacak şeklinde gidiyor fakat programın böyle bir söylemi bulunmuyor. Örneğin, iklim eyleminin diğerlerinden daha az önemli olduğunu söyleyemeyiz” dedi.
“Koronavirüs salgını sadece bir sağlık krizi değil”
UNDP’nin krizler karşısındaki tutumunu anlatan Uyanık, “UNDP olarak, kalkınma ile bağlantısını görür ve kalkınma yaklaşımıyla uzun vadede çözülebileceğini düşünürüz. UNDP’nin genel olarak yaklaşımı bir krizin oluşmaması için gerekli koşulları ve dayanıklılığı sağlamaktır. Kriz ortaya çıktıysa krizin doğru yönetilmesi, o andaki ihtiyaçların doğru analiz edilmesi ve onların zamanında karşılanmasına; kriz sonrası dönemde de bir an önce toparlanmaya odaklanır. Bu üç aşamalı bir plandır. Elbette pandemi dediğimizde bir sağlık krizinden bahsediyoruz ama bu sadece bir sağlık krizi değil çünkü sosyo-ekonomik olarak derin izler bırakan ve belki etkilerini yıllar boyunca yaşayacağımız bir sürece girmiş olduk. Uluslararası iş birliğine ihtiyaç var. Özellikle de en az gelişmiş ülkelerde bu sorunla başa çıkılması için uluslararası toplumun desteği gerekiyor. Eğer böyle bir destek olmazsa son yirmi yıl içinde kaydedilen bütün ilerlemeleri büyük ölçüde kaybetme riskiyle karşı karşıyayız. UNDP’nin 20 milyon dolar olan bir acil müdahale fonu var. Kaynaklarıyla bunu finanse etti ama geri kalan kısmını 500 milyon Amerikan dolarına tamamlamak için ciddi bir uluslararası katkıya ihtiyaç var. Bu dönemde Türkiye’ye de destek olacak. Önce maske, eldiven, test kitleri gibi en aciliyet arz eden satın alımların gerçeklemesi sürecinde, sonra da sosyo-ekonomik etkilere yönelik olarak bir katkı konusunda destekte bulunabilir” diyerek UNDP’nin COVID-19 Acil Müdahale Fonu’ndan bahsetti.
“Türkiye’deki şirketlerin yüzde 95’i koronavirüse karşı tedbir almış durumda”
UNDP’nin TÜSİAD ve TÜRKONFED ortaklığında gerçekleştirilen Hedefler İçin İş Dünyası Platformu’na da değinen Uyanık “Platform, Türkiye’de iki yıldır faaliyette bulunuyor. Odağında sürdürülebilir kalkınma amaçlarına iş dünyasının kendi olanakları doğrultusunda nasıl katkıda bulunabileceği yer alıyor ve iklim değişikliği ve afetlere dayanıklılık, işletmeleri geleceğe hazırlamak ve kapsayıcı büyüme olmak üzere üç konuda çalışıyor. Platform mart ayında 780 firmayla COVID-19 İşletme Etki ve İhtiyaç Anketi’ni gerçekleştirdi. Buna göre; işletmelerin yüzde 62 koronavirüsten büyük ölçüde etkilendiğini belirtiyor. Sadece yüzde 3’ü hiç etkilenmediğini söylüyor. Durumun ne kadar süreceğine dair bir belirsizlik var. Türkiye’de yüzde 50’den fazla işletmenin ciroları yüzde 50’den fazla düştü. Yüzde 95’i krize yönelik tedbir almış durumda ama tedbirlerin niteliğinde farklılık var” sözleriyle anket sonuçlarını paylaştı.
“İklim her şeyin odağında yer alıyor”
Bugün yaşadığımız salgının iklim kriziyle olan bağlantısından da söz eden Uyanık, “Hiçbir şey bağlantısız değil. Pandemi, biyosfere ya da biyolojik çeşitliliğe insan müdahalesinin bir sonucu. Bizim kurduğumuz kömür, petrol, gaza dayalı sistem de insanları bu tarz yeni virüslere karşı daha dayanıksız kılıyor. Yirmi saniyede bir elleri yıkamak tavsiye edilirken bir yandan da temiz suya erişimde sıkıntı yaşayanlar var. Konuyu neresinden tutarsanız tutun, insanoğlunun gezegen, iklim ve tabiatla ilişkisiyle bağlantılı olan bir durumdan söz ediyor. İklim her şeyin odağında yer alıyor. Çok daha büyük krizlerle karşı karşıya kalacağız. Sular yükselecek ve Bangladeş’te olduğu gibi çok kalabalık toplumlar yerleşim yerlerini birer birer kaybedecekler. Bu, o ülkeler içinde huzursuzluğu ve göçleri arttıracak ve toplumdan topluma da yayılacak. Salgınlar da birbirini takip edebilir. Dolayısıyla, bunlara hazır dayanıklı toplumları inşa edebilmek bizim görevimiz. Bu krizi atlatacağız ama bundan dersler alarak ilerlemek çok daha doğru olacak. Ders alarak ilerleyen toplumlar bir sonraki krizlerden daha az etkilenecek. Umarım küresel olarak bunlara hazır oluruz” sözleriyle de bu krizden ders almamız gerektiğini belirtti.
“Daha iyi bir dünyayı birlikte yaratmak dileğiyle…” sloganıyla Serpil Güzel Ün’ün gönüllü olarak hazırlayıp sunduğu Radyo Gedik “İyilik Elçileri” programının; UNDP Türkiye İletişim Koordinatörü Faik Uyanık ile gerçekleşen yayın podcastine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
