3,5 milyar küresel taraftar kitlesiyle dünyanın en popüler sporu olan futbol, devasa takipçi kitlesi ve uluslararası erişime ilişkin yönleriyle çok önemli bir karbon ayak izine sahip. Stadyum ve enerji tüketiminden seyahat kaynaklı emisyonlara ve atık üretimine kadar dünya genelinde oldukça olumsuz bir iz bırakıyor. Futbolun çevresel etkisi Her kulübün emsiyonlarıyla ilgili çıktısı büyüklüğe ve konuma
3,5 milyar küresel taraftar kitlesiyle dünyanın en popüler sporu olan futbol, devasa takipçi kitlesi ve uluslararası erişime ilişkin yönleriyle çok önemli bir karbon ayak izine sahip. Stadyum ve enerji tüketiminden seyahat kaynaklı emisyonlara ve atık üretimine kadar dünya genelinde oldukça olumsuz bir iz bırakıyor.
Futbolun çevresel etkisi
Her kulübün emsiyonlarıyla ilgili çıktısı büyüklüğe ve konuma bağlı olarak değişkenlik gösterdiği için bağımsız kulüplerin emisyonlarının hesaplanmasının kolay olmadığı ifade ediliyor. Bununla birlikte, taraftarların ve takımların seyahatlerinden kaynaklanan emisyonlar, futbolun çevresel ayak izi üzerindeki en temel etken olarak gösteriliyor.
Küresel futbol endüstrisinin yılda 30 milyon tondan fazla karbondioksit ürettiği tahmin ediliyor ki bu da yaklaşık olarak Danimarka’nın ürettiği toplam emisyonlara eşdeğer.
Büyük turnuvaların emisyonlara katkısı
Katar’da düzenlenen 2022 Erkekler Dünya Kupası yaklaşık 3,63 ton karbondioksit eşdeğeri (tCO2e) üretti.
Ulaşım, toplamının yüzde 52’sini (1.89 milyon tCO2e) oluştururken, konaklama toplam emisyonların yüzde 20’sini (728.404 tCO2e) oluşturdu. Geçici (162.556 tCO2e) ve kalıcı (654.658 tCO2e) tesis/alan inşaatı ise toplamın yüzde 23’üne katkı sağladı.
Katkıda bulunan diğer farktörler arasında lojistik, medya, malzeme ve ticari mallar, mekan operasyonlarının yanı sıra elektrik, ısıtma ve soğutma yer aldı.
FIFA, denkleştirme iddiaları nedeniyle turnuvanın karbon-nötr olacağını söylese de, iklim uzmanlarına göre veriler bu taahhüdün gerçekleşmediğini açıkça ortaya koyuyor.
Erkekler Avrupa Şampiyonası – Euro 2024
Takımların ve taraftarların seyahatlerinden kaynaklanan emisyonlar, futbolun en büyük karbon ayak izini oluşturuyor. 2020 Erkekler Avrupa Şampiyonası 11 Avrupa ülkesinde düzenlendi.
Bu yaz Almanya’da gerçekleşecek olan turnuva için UEFA, Euro 2024’ü şimdiye kadarki en yeşil turnuva haline getirmek üzere sürdürülebilirlik girişimlerine 32 milyon euro yatırım yaptı.
Bu yatırıma, Almanya’nın ulusal demiryolu sistemi Deutsche Bahn ile seyahat etmek için 29 euro tutarında indirimli bilet ve taraftarları demiryolu ile seyahat etmeye teşvik etmek üzere bilet sahiplerine 36 saatlik ücretsiz yerel ulaşım da dahil.
Bu yılki turnuvanın UEFA taraftarından 490.000 ton sera gazı emisyonu yaratacağı tahmin ediliyor. Bunun 400.000 tonunun taraftar seyahatlerinden kaynaklanacağı belirtiliyor.
Almanya’nın geniş demiryolu ağı, mevcut futbol ve ulaşım altyapısı ve yeşil stadyumları, ulaşım dışındaki diğer faktörlerden kaynaklanan emisyonları sınırlandırılıyor.
Gelecekteki dünya kupaları
Gelecekteki turnuvaların daha da büyüyeceği göz önüne alındığında, daha yeşil bir futbol amacıyla farklı bir yöne ilerleniyor izlenimi var. 2026 ve 2030 şampiyonaları daha fazla takımla birden fazla kıtada düzenlenecek.
2026 etkinliği ABD, Kanada ve Meksika’da gerçekleştirilecek. 2030 turnuvası ise İspanya, Portekiz ve Fas’a verilirken Uruguay, Arjantin ve Paraguay da turnuvanın yüzüncü yılı münasabetiyle maçlara ev sahipliği yapacak.
Konum, seyahat ve stadyum inşaatının ötesinde, futbol yönetim organlarının turnuvanın karbon ayak izini azaltmak için Dünya Kupalarının marka sponsorlarını da dikkate alması gerekiyor.
2022 etkinliği karbon nötr olsaydı bile, sponsorları arasında Qatar Airways ve Qatar Energy yer alıyordu. FIFA, 2034’teki organizasyonunun ev sahipliğini petrol devi Suudi Arabistan’a vererek ihale sürecinde çevreye öncelik vermediği için de eleştiri oklarının hedefi oldu.
Avrupa futbolunun genişlemesi çevresel bir tehdit mi?
BBC Sport’un araştırması, fikstür genişlemesi, taraftarların ve takımların 2024/25 sezonu boyunca yaklaşık 2 milyar hava mili uçmasına yol açabileceğini ön görüyor. Bu rakam 2022/23 döneminde 1,5 milyar hava miliydi.
Öngörülen rakamlar, küresel ısınmaya katkıda bulunacak yaklaşık 500.000 ton sera gazı salınımına işaret ediyor.
Yeşil futbol
Birleşmiş Milletler 2016 yılında, ‘’Sports for Climate Action Framework’’ü başlatarak imzacılara emisyonlarını azaltmaları ve 2040 yılına kadar net sıfıra ulaşmaları çağrısında bulundu.
Arsenal, Liverpool, Spurs ve Newcastle gibi kulüplerin yanı sıra lig dışı ve Avrupa takımları da bağımsız tahhütlerde bulunarak 2021 ‘de Permier Lig’e kaydoldu.
FIFA, iklim stratejisinin bir parçası olarak etkinliklerinde emisyonları azaltmayı hedeflediğini ve 2040 yılına kadar karbon nötr olmayı umut ettiğini açıkladı.
UEFA, 2022 yılında BM Race to Zero kampanyasına dahil olarak 2030 yılına kadar tüm etkinliklerinde emisyonları yarıya indirme sözü verdi. Ayrıca, kulüplerin enerji ve su tüketimi, bina altyapısı, gıda ve giysi üretimi gibi konularda iyileştirme yapmalarına yardımcı olmak için sürdürülebilirlik yönergelerini uygulamaya koydu.
UEFA, 6 Mart 2024 tarihinde, kulüplerin ve takımların sadece seyahatlerden değil, satın alınan mal, tesis ve hizmetlerden kaynaklanan karbon emisyonlarını yönetmelerine yardımcı olmak için tasarlanmış çevrimiçi bir araç olan Karbon Ayak İzi Hesaplayıcısını (Carbon Footprint Calculator) başlattı.
İklim bilincine sahip genç futbol taraftarları
Birleşik Krallık merkezli futbol odaklı dijital medya ajansı ve platformu olan Risin Ballerstarafından yürütülen araştırma, Z kuşağı futbol taraftarlarının yüzde 72’sinin çevreyi önemsediğini ve yüzde 61’inin futbolun daha çevre dostu olması gerektiğine inandığını ortaya koyuyor.
Bulgular, genç futbol taraftarlarının yüzde 40,2’sinin futbolun yüksek karbon ayak izine en çok atık üretiminin neden olduğunu düşündüğünü gösteriyor. Atık üretimi önemli bir etki faktörü olmakla birlikte, seyahatlerden kaynaklanan emisyonlardan daha az katkı sağladığı biliniyor.
Dolayısıyla futbolun karbon ayak izini azaltmaya yönelik kolektif çabaları teşvik etmek için, maçlara erişimde yeşil ulaşım dahil olmak üzere daha fazla farkındalık ve eğitim gerekiyor.
Araştırma ayrıca futbolun gelişen çevre bilince ortamında markalar için yeni bir sponsorluk fırsatı olduğunu ortaya koyuyor. Zira genç futbol taraftarlarının yüzde 54’ü ana akım bir seçenek yerine çevresel açıdan daha sürdürülebilir markalardan alışveriş yapmayı düşünüyor.
Genç nesil, marka sponsorluklarından sektörel karar alma süreçlerine ve maç günü içerik tüketimine kadar futbolun işleyişine büyük ölçüde yön veriyor.
Yeşil faaliyetleri teşvik ederek genç taraftarları iklim değişikliği konusunda bilinçlendiren futbol, karbon emisyonlarını azaltma, net sıfır hedeflere doğru ilerleme ve uzun vadede daha çevreci olma yolunda gençlere ışık tutuyor.
Kaynak:
