6 Şubat tarihinde meydana gelen ve 11 ilde 50.000’den fazla kişinin ölümüne neden olan depremlerin üzerinde altı ay geçti. Birleşmiş Milletler Türk Hükümetinin yardım ve toparlanma çabalarını desteklemek için son altı ayda çok yönlü çalışmalar yaptı ve önemli ilerlemeler kaydedildi. Avrupa Birliği Komisyonu ve AB Konsey Dönem Başkanı İsveç tarafından 20 Mart’ta Brüksel’de düzenlenen Uluslararası
6 Şubat tarihinde meydana gelen ve 11 ilde 50.000’den fazla kişinin ölümüne neden olan depremlerin üzerinde altı ay geçti. Birleşmiş Milletler Türk Hükümetinin yardım ve toparlanma çabalarını desteklemek için son altı ayda çok yönlü çalışmalar yaptı ve önemli ilerlemeler kaydedildi.
Avrupa Birliği Komisyonu ve AB Konsey Dönem Başkanı İsveç tarafından 20 Mart’ta Brüksel’de düzenlenen Uluslararası Bağışçılar konferansında deprem sonrasındaki toparlanma çabaları için 6,5 milyar ABD doları destek sözü verildi.
Konferansta, UNDP, BM, AB ve Dünya Bankası desteğiyle Türk Hükümeti tarafından yürütülen ve afetin mali etkilerinin analizini de içeren Türkiye Depremleri İyileştirme ve Yeniden Yapılandırma Değerlendirmesi (TERRA) bulguları açıklandı. Bu analizde depremlerin yol açtığı hasar ve kayıpların tahminen 103,6 milyar ABD doları olduğu bildirildi.
BM kuruluşlarının deprem bölgesinde toparlanma çabalarını ve devam eden insani ihtiyaçları destekleme çalışmalarıyla 4 Ağustos itibarıyla 6 milyondan fazla kişiye ulaştı.
BM Mukim Koordinatörü Alvaro Rodriguez, ‘’BM ve kuruluşları, Türk Hükümeti’nin depreme müdahalesini desteklemek üzere ilk günden bu yana sahada bulunuyor. Bugün de toparlanma çabalarına destek olma yönündeki güçlü taahhüdümüzü sürdürüyoruz’’ dedi.
Roriguez, yapılan tüm çalışmalara rağmen 4 milyonu çocuk olmak üzere 9 milyondan fazla insanın hala desteğe ihtiyacı olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülke olduğunu hatırlatan Rodriguez, şimdi tüm dünyanın Türk halkını desteklemeyi sürdürmesinin zamanı olduğunu söyledi.
BM kuruluşlarının Türk hükümetinin toparlanma çabalarını desteklemek üzere yürüttükleri çalışmaların derlenmiş özeti aşağıda yer alıyor:
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)
FAO, 112 milyon ABD doları değerindeki Deprem Müdahale ve İyileştirme Planını (ERRP) hayata geçirmek için Tarım ve Orman Bakanlığı (MOAF) ile işbirliği yaptı. ERRP, depremden etkilenen 11 ilde kırsal kesimde yaşayan 700 bin sakine destek olmayı hedefliyor.
Planın öncelikli amaçları arasında tarımsal gıda sistemlerini eski haline getirmek, tarım işgücü piyasasını canlandırmak ve kırsal toplulukları güçlendirmek yer alıyor.
FAO, Norveç ve İsveç’in Acil Durum ve Rehabilitasyon Faaliyetleri Özel Fonu ve Acil Durum Teknik İşbirliği Projesi’nden sağlanan fonlar sayesinde afetzedelere anında destek sağlayabildi.
Toplam 1.765 çiftçiye yem, gübre, zirai alet, tohum ve fide yardımları yapan FAO, 278 çiftçiye daha sağım makineleri, sağım ve soğutma tankları ve diğer gerekli malzemeleri sağlayarak yardımcı olmayı hedefliyor.
Sürdürülebilir iyileşme odaklı FAO planı için sağlanan ve sağlanacak olan fonlar, yenilikçi yaklaşımlara, akıllı tarım yoluyla gıda sistemlerini ve kırsaldaki geçim kaynaklarını önceden önlemler alarak sürdürmeye, eski haline getirmeye ve geliştirmeye odaklanıyor.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye
ILO Türkiye Ofisi, depremde hasar gören bölgenin ihtiyaçlarını karşılamak için yapılması gereken eylemlerin kısa, orta ve uzun vadeli haritasını oluşturdu.
Dünya genelinde 40’tan fazla ülkede afet ve kriz sonrası durumlarda ILO tarafından geliştirilen ve uygulanan özelleştirilmiş geçici istihdam programını Employment Intensive Investment Programmes (EIIPs) hayata geçirdi. Programın finanse edilmesini sağlamak ve seçilen yerlerde uygulamayı başlatmak için belirli paydaşlarla geliştirme görüşmeleri devam ediyor.
İlk etapta AFAD’ın şehir bazında belirlediği istekler doğrultusunda 2 bin 500 adet giyim seti, 3 bin 600 adet hijyen kiti, 2 bin sıcak yemek, çocuk ve yetişkinler için gıda kolisi olmak üzere acil ihtiyaç dağıtımı yapıldı. Afetzedelere psiko-sosyal destek sağlamak için Hatay ve Adıyaman’da iki Sosyal Destek Merkezi kuruldu.
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) için yerel olarak satın alınan, üretilen ve kurulan 8 bin 700 adet hava koşullarına dayanıklı çadır, uyku tulumu, yastık ve benzeri acil ihtiyaç malzemesi ve 33 konteyner sağlandı.
ILO’nun bölgedeki desteğiyle çocuklar, aileler, işletmeler ve çalışanlar için Mart 2023 tarihinden bu yana sağlanan psiko-sosyal destek, Suriyeli mülteci bir kadın girişimi olan ‘’Peace Therapist’’ tarafından veriliyor.
Temmuz ayında, depremden en çok etkilenen Adıyaman, Hatay ve Kahramanmaraş’ta İŞKUR ile yapılan bir projeye yaklaşık 400 bin ABD doları fon sağlandı.
ILO Türkiye Ofisi, deprem bölgesinde 300 sanitasyon ünitesi (Portatif tuvalet, duş üniteleri) kurdu.
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu (TKDF) işbirliğiyle hayata geçirilen ‘’Güvenli Alan Projesi’’, depremin vurduğu Hatay’da kadın ve çocuklar için, iyileşme süreçlerine erişim kapasitelerinin artırıldığı güvenli bir alan yaratılmasını hedefliyor.
Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Türkiye
Depremin ilk günlerinden bu yana müdahale çabalarına dahil olan IOM, şu anda, Türkiye Depremleri İyileştirme ve Yeniden Yapılanma Değerlendirmesi kapsamında belirlenen ihtiyaçlara yönelik olarak etkilenen toplulukların uzun vadeli iyileşmesini destekliyor.
Kapsamlı iyileştirme ve yeniden inşa etme stratejisinin bir parçası olarak, mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelere nakit ve ayni hibeler sağlayarak erken toparlanmayı ve geçim kaynaklarını destekliyor.
Yerel iş ve işçi bulma kurumlarının geçici ofis olarak kullanabilmeleri amacıyla 5 konteyner sağlayan IOM, kadınları istihdam eden su ürünleri yetiştiriciliğine ait bir tesis kurdu.
Göç Örgütü, çadırlar, güçlendirilmiş konut birimleri, yatak ve battaniye dahil olmak üzere 1,1 milyondan fazla barınak ve gıda dışı malzeme sağladı. 15 bin 900’den fazla aileye gıda kitleri ile destek verdi.
BM ajansının kurduğu çağrı merkezi aracılığıyla 895 kişiye ve gezici sağlık ekipleri aracılığıyla bin 200 kişiye danışmanlık hizmeti verildi. Etkilenen bireylerin sağlığını ve esenliğini artırma yönünde çalışmalar sürdürülüyor.
Sağlık çalışanlarının konaklaması için Sağlık Bakanlığı’na 78 çadır bağışlayan IOM, su, sanitasyon ve hijyen (WASH) hizmetlerini iyileştirmek için 24 bin 900 adetten fazla hijyen kiti teslim etti ve 240 adet mobil tuvalet kurdu.
IOM, özellikle kilit sektörlerde ekonomiyi yeniden canlandırmayı amaçlayan etkili iş gücü yönetimi yoluyla, toparlanma çabalarını desteklemek için uzun vadeli programlarını genişletmeyi hedefliyor.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
UNDP, depremden etkilenen bölgedeki insanları desteklemek için sürdürdüğü çalışmalarla herkes için iyileşme yolları sağlamayı, girişimlerinin etkisini genişletmeyi, daha fazla insanın hayatına dokunmayı ve kimseyi geride bırakmamayı amaçlıyor.
Gelecekteki iyileştirme ve yeniden yapılandırma projeleri ve çalışmaları için 508 milyon ABD doları kaynak ihtiyacı olduğunu söylüyor.
WASH: İhtiyaç Haritası Derneği ile işbirliği yapan UNDP, Hatay Expo’da İhtiyaç Haritası tarafından kurulan yerinden edilmiş bin 500 kişiyi barındıran konteyner yerleşimine çevre dostu atık ve atık su altyapısı ve içme suyu ekipmanı sağladı. Geçici yerleşimde depremzedelerin yaşam standartlarının yükseltilmesi için 80 adet çamaşır makinası, 80 adet kurutucu ve 283 adet klima tedarik etti. Kahramanmaraş’taki İhtiyaç Haritası konteyner kenti için de benzer bir kurulum yapılıyor.
Depremden etkilenen yerel yönetimlere yol süpürme araçları, çöp kamyonları, galvanizli çöp bidonları ve diğer atık yönetim ekipmanları sağlandı.
Kimseyi geride bırakmama ilkesi doğrultusunda Türk Psikologlar Derneği İzmir Şubesi aracılığıyla Adana ve Diyarbakır’da 88 sosyal hizmet uzmanına çevrimiçi, 265 profesyonele yüz yüze seanslarla psiko-sosyal destek sağlandı.
Deprem bölgesinde kadınlara, yaşlılara ve engellilere yönelik sosyal hizmetlerin sağlanması için donatılmış üç adet gezici bakım aracı ve üç adet geçici bakım merkezi teslim edildi.
Kahramanmaraş ve Adıyaman’a iki adet donanımlı ve personelli sağlık nakil aracı teslim edildi ve fizik rehabilitasyon merkezleri hayata geçirildi.
Depremden etkilenen 11 ilin tamamı için bölge çapında toplam 6 milyon ABD doları değerinde küçük işletme ‘’recovery grant’’ programı başlatıldı. 4 Ağustos’ta Kahramanmaraş’ta tamamlanan pilot programda 257 kadın işletmesine toplam 550 bin ABD doları hibe verildi.
Tekstil ihracatçıları birlikleri ile ortaklaşa, tekstil endüstrisinde emek tüketen sektörler için 2,5 milyon ABD doları değerinde mesleki eğitim girişimi başlatıldı. Kadınların öncülük ettiği Besni’deki halı dokuma kooperatifine destek verildi.
Saha personelinin istihdamla ilgili çalışmalarına devam edebilmeleri için İŞKUR’a geçici konaklama yeri olarak 17 adet yatakhane tipi konteyner temin edildi.
Risk altındaki kültürel mirasın geçici olarak korunması için büyük müzelere konteynerler, zarar gören kültürel miras varlıklarının envanterinin çıkarılmasına yardımcı olmak için kameralar ve insansız hava araçları sağlandı.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA)
UNFPA, depremden en çok etkilenen grubu oluşturan kadınları, kız çocuklarını ve özel bakıma ihtiyacı olanları ilk günden beri koruma altına alarak, sağlık hizmetleriyle destekliyor. BM ajansı, üreme sağlığı ve koruma hizmetlerini yeniden işler hale getirmek için ortaklarla koordinasyon içinde çalışıyor.
- Afetlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı (CSÜS) hizmetleri ve danışmanlığı ile 32 bin kişiye ulaşıldı
- Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet (TCDŞ) hizmetleri ve danışmanlığı ile 36 bin kişiye ulaşıldı
- 26 bin kişiye doğum kiti ve hijyen kiti dağıtıldı
- Depremzedelere 53 bin adet üreme sağlığı malzemesi teslim edildi
UNFPA, kadınların, kız çocuklarının ve özel ihtiyaçları olan grupların gereksinimlerini karşılamak ve gelecekteki çalışmaları yürütmek için toplamda 42 milyon ABD doları gerektiğini açıkladı. Ajans, Türkiye’de depremden etkilenen kadın ve kız çocuklarına destek olmak için bireyleri ve özel sektör bağışçılarını hedefleyen küresel ve ulusal bağış kampanyaları yürütmeye devam ediyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR)
Ulusal bir sivil toplum kuruluşu olan Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (ASAM) ile işbirliği çerçevesinde çalışmalar yürüten UNHCR, Multi Purpose Cash and Social Protection Sector platformunun eş başkanlığını yapıyor ve Türk Kızılayı ile birlikte Cash-Based Interventions Technical Working grubuna başkanlık ediyor.
Ajans, AFAD, Göç İdaresi Başkanlığı (GİB) ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na battaniyeler, yataklar, mutfak takımları, gıda paketleri ve sıcak tutan giysiler olmak üzere 3 milyon yardım paketi teslim etti. Uluslararası korumaya ihtiyaç duyanların kayıt ve veri güncellemelerini, özel ihtiyaçları olan kişilerin belirlenerek ilgili hizmetlere yönlendirilmelerini desteklemek üzere 11 ilde yaklaşık 247 personeliyle belediyelere destek veriyor.
Gaziantep, Hatay, Kilis, Malatya ve Şanlıurfa’daki beş Hukuk Kliniği aracılığıyla mültecilere adli destek sağlamak amacıyla Türkiye Barolar Birliği ile birlikte çalışıyor.
UNHCR, Danimarka Mülteci Konseyi ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ile ortaklaşa olarak, Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Osmaniye, Diyarbakır, Kilis ve Şanlıurfa’yı kapsayan yıl sonuna kadar devam edecek çalışma karşılığı nakit ve uygulamalı eğitim programları aracılığıyla güneydoğudaki geçim faaliyetlerini destekleyecek.
Birleşmiş Milletler tarafından başlatılan Acil Yardım Çağrısı ile uyumlu olarak Ek Çağrı yapan UNHCR, yıkıcı depremlerin ardından desteğin artırılmasına yardımcı olmak amacıyla 150 milyon ABD dolar yardım gerektiğini duyurdu.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)
UNICEF, yıkıcı depremlerin ilk günlerinden bu yana olaydan etkilenen çocuklara ve ailelerine sahada aktif destek veriyor. Belli başlı hizmetler arasında yerinden edilmiş insanların temiz suya, aşılara, psiko-sosyal desteğe ve kritik hijyen malzemelerine erişiminin sağlanması yer alıyor.
Depremin neden olduğu eğitim kesintilerini desteklemek üzere çeşitli programlar ve girişimler uygulayan UNICEF’in çabaları, öğrenmeyi teşvik ederken öğretme ve öğrenme materyallerinin teminini ve eğitim personelinin çocuklara ve ergenlere psiko-sosyal destek sunma kapasitesini geliştiriyor.
UNICEF’in kurtarma müdahalelerinde öne çıkan noktalar:
- Yaklaşık 587 bin kişiye hijyen malzemeleri ulaştırıldı
- Yaklaşık 986 bin çocuk için aşılama ve aşılara erişim sağlandı
- 396 binden fazla çocuk örgün veya yaygın eğitime erişiyor
- 1,1 milyondan fazla çocuğa öğrenme materyalleri sağlandı
- 500 binden fazla çocuk ve bakıcı psiko-sosyal destek aldı
- 58 adet aile destek merkezi kuruldu
- 1,4 milyon insanın artık güvenli suya erişimi var
- Yaklaşık 862 bin kişinin iyileştirilmiş sanitasyon tesislerine ve hizmetlerine erişimi sağlandı
- 34 binden fazla bireye gıda dışı malzeme ulaştırıldı
- 70 binden fazla çocuklu aileye nakdi yardım yapıldı
- 1200 okulun yeniden inşasına yönlendirilen maddi destekle 300 binden fazla çocuk fayda sağladı
Bu desteklere rağmen, insani yardıma duyulan ihtiyaç fazlasıyla devam ediyor. 4 milyonu çocuk olmak üzere 9 milyondan fazla insanın hala desteğe ihtiyacı var. UNICEF, 4 milyonu çocuk olmak üzere 5,4 milyon kişiye ulaşmak için acilen 64,8 milyon ABD doları fon gerektiğini söylüyor.
United Nations Volunteers Türkiye
Birleşmiş Milletler Gönüllüleri depremlerden bu yana BM’nin müdahale ve iyileştirme çabalarını desteklemede çevrimiçi olarak ve sahada çok önemli aktif rol oynadı.
Çevrimiçi gönüllüler, depremzede topluluklara danışmanlık hizmetleri sunarak, hayati önem taşıyan belgeleri yerel dillere çevirerek ve yanlış bilgilerle mücadele etmek için medya kaynaklarını kontrol ederek uzaktan yardım sağlıyor. Bugüne kadar 17 çevrimiçi gönüllü, BM’nin çalışmalarına yardımcı olmak için uzmanlıklarını ve zamanlarını cömertçe kullandı.
Sahadaki özverili gönüllüler, kritik bilgilerin raporlanması, iletişimin yönetilmesi, danışmanlık hizmetlerinin sunulması, temel malzeme tedarikinin desteklenmesi, idari görevlerin yürütülmesi gibi çok çeşitli alanlardaki değerli çalışmalarıyla destek oldu. Şubat ayından bu yana toplam 67 BM gönüllüsü tarafından desteklenen çabalara yeni görevlendirilen 18 gönüllü daha katılıyor.
Gönüllü olmak için https://app.unv.org/ adresinden başvuru yapılabileceği hatırlatılıyor.
UN Women
UN Women yıkıcı depremlerin ardından, Türk Hükümeti ile merkezi ve yerel düzeyde, sivil toplum, özel sektör ve diğer kuruluşlarla koordinasyon içinde kadın ve kız çocuklarının belirlenen ihtiyaçlarını karşılamak üzere çalışmalar yürüttü.
Ajansın yardım çabaları, kadınların karşı karşıya olduğu acil ihtiyaçlara, risklere ve zorluklara odaklanmanın yanında geçim kaynaklarının yeniden sağlanmasına yönelik orta ve uzun vadeli ihtiyaçlara yanıt bulmayı amaçlıyor.
Krizin ilk günlerinden itibaren BM kuruluşlarıyla koordinasyon içinde uzmanlık ve teknik destek sağlıyor.
UN Women birimi, kadınların geçim kaynaklarının eski haline getirilmesini desteklemek için kadın işletmelerini ve kooperatiflerini güçlendirme programları hazırlıyor. Ajans, BM Mukim Koordinatörlük Ofisi ile ortaklaşa olarak ‘’İnsani Eylemde Kadınların Güçlendirilmesi Çalışma Grubu’’nu (WEHA) hayata geçirdi.
UN Women, iyileştirme ve geliştirme aşamalarında doğru personel, etkili koordinasyon ve doğrudan hizmet sunumu ile yeterli teknik uzmanlığı sağlamaya devam etmek ve tüm çabaları desteklemek için 3,5 milyon ABD doları mali kaynağa ihtiyaç olduğunu söylüyor.
Dünya Gıda Programı (WFP)
WFP, depremlerin ardından 48 saat içinde bölgedeki savunmasız insanlara ilk gıda yardımını ulaştırdı. Acil müdahalenin temelini oluşturan gıda yardımı, depremden en çok etkilenen 11 ilde ve 60 yerel yönetimle işbirliği içinde 3 ay boyunca devam etti.
Gıda yardımının yanı sıra, Seyyar Depolama Birimlerinin ve mutfakların kurulumu ve belediyelere konteyner dağıtımı gibi lojistik destekler sağlandı.
Türk Kızılayı ve Uluslararası Kızılhaç Örgütü (IFRC) işbirliği ile başlatılan çok amaçlı maddi destek programı halen devam etmekte olup, zor durumda olan Türk ve Suriyeli 123 bin haneye ulaşılması planlanıyor. Benzer şekilde ASAM ile birlikte yürütülen erken iyileşme geçici istihdam programı da devam ediyor.
WFP, Kanada, European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations (ECHO), Alman İnsani Yardım, Kore, Kuveyt, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, İsveç, Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) ve UN Central Emergency Response Fund’un (UNCERF) katkılarıyla acil durum müdahalesi sağladı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)
DSÖ, deprem bölgesinde sağlık ve beslenme alanlarındaki müdahaleyi koordine ediyor.
- Acil Tıp Ekipleri (EMT) girişiminin desteklenmesi: Türkiye’deki EMT girişimini destekleyen ve koordine eden DSÖ, 20’den fazla
ülkeden 42 onaylı uluslararası tıp ekibini gerekli bölgelere yerleştirdi.
- Psikolojik ilk yardım eğitimi sağlamak: Çocuklara destek olmak üzere 1476 personele psikolojik ilk yardım eğitimi verildi.
- Malzemelerin teslimi: DSÖ, depremden etkilenen bölgelere 1,1 milyon ABD dolarının üzerinde tıbbi yardım malzemesi ulaştırdı. Bu paketlerin içinde, uyuz ve bit tedavisi malzemeleri, bulaşıcı hastalıkların teşhisi için laboratuvar reaktifleri, travma modülleri ve acil cerrahi kiti (TESK), kurumlar arası acil sağlık kiti (IEHK), kolera ve zatürre kitleri yer alıyor.
Çocuklar için temin edilen 30 bin 700 doz Hepatit A aşısının Ağustos ayı sonlarına doğru ülkeye gelmesi bekleniyor.
- Afetzedelere yönelik sağlık hizmetlerinin sürekliliğinin sağlanması: DSÖ, yerinden edilmiş nüfusun temel sağlık hizmetlerine erişimini sağlamak için çalışmalarını sürdürüyor. Gezici sağlık klinikleri açmak, geçici sağlık tesislerinin kurulmasını desteklemek ve yerinden edilmiş insanların ulusal sağlık sistemine kaydedilmesini sağlamak gibi sorumlulukları Sağlık Bakanlığı ile birlikte yürütüyor.
- Ruh sağlığı hizmetlerinin güçlendirilmesi ve yaygınlaştırılması: DSÖ, ruh sağlığı hizmetlerini güçlendirmek için eğitimler sağlayarak etkilenen bölgelerde yaygınlaştırmaya devam ediyor.
- Erken uyarı ve gözetim sistemlerinin güçlendirilmesi: DSÖ, deprem bölgesindeki bulaşıcı hastalık laboratuvarı ve gözetim sistemlerini değerlendirmek, bulaşıcı hastalıklara yönelik teşhis kapasitelerini haritalamak ve 10 ildeki ihtiyaçları belirlemek üzere iki haftalık saha gezisi düzenledi. Bu gezinin gelecekteki çabalara rehberlik edeceği ön görülüyor.
Kaynak:
