“Astronomi, zihinde yepyeni kapılar aralayan bir alan”

”Herkes için gökbilim” felsefesi ile yola çıkarak öğretmenler, öğrenciler ve meraklı yetişkinler için basit, dijital, astronomi temelli eğitim içerikleri hazırlayan bir sosyal girişim olan Stellar Lab’in kurucusu Halil Bağış ile Stellar Lab’in kuruluş hikayesine ve çalışmalarına dair keyifli bir sohbet gerçekleştirdik.

Stellar Lab’in kuruluş hikâyesinden ve projelerinizden bahsedebilir misiniz?

Merhabalar, Stellar Lab aslında hem kişisel hem de toplumsal bir ihtiyaçtan doğdu. Ben 4 yıl ülkemizin en eski astronomi topluluklarından birisi olan İstanbul Üniversitesi Astronomi bölüm başkanlığını ve yardımcılığını üstlendim. Bu süreçte on binlerce insanı her hafta yaptığımız etkinliklerde tanıma şansım oldu. Teleskop ile okul okul, şehir şehir gezip binlerce öğrenciye gözlem yaptırdık. Gönüllü olarak gerçekleştirdiğim tüm bu etkinlikler, toplumun astronomiye olan ilgisini net bir şekilde görmemi sağladı. Üniversite toplulukları bu ilgiye bir şekilde karşılık verdiyse de aslında onlar da sürekliliği olmayan ve imkânları sınırlı yapılar. Özellikle çocuklardan gelen bu denli bir ilgiye yanıt olması için Stellar Lab’i 2018 yılında kurdum.

Stellar Lab bugün E-Kütüphane ile eğitimcilere ve ebeveynlere dijital astronomi içerikleri sunuyor, çevrimiçi ve yüz yüze eğitimler veriyor ve eğitim setleri geliştiriyor. Toplumsal fayda gözeten etkinlik, proje ve yarışmalar gerçekleştiriyor.

Astronomi eğitiminin erken yaşta verilmesi sizce neden önemli?

Erken yaşlar astronomiye ilginin en yüksek olduğu zamanlardır. Ülkemizde astronot olmak isteyen o kadar çok çocuk var ki. Astronomi, zihinde yepyeni kapılar aralayan ve insanı bambaşka bir noktaya sürükleyen bir alan. Çocuklar şüphecidir, çok soru sorar ve meraklıdırlar. Bunlar bir bilim insanında olması gereken en temel özelliklerden. Astronomi bu özellikleri güçlendiren bir merak alanı. Tüm bunların yanında çocukların astronomi ile ilgilenmesi yalnızca Satürn’ün halkaları ya da karadelikler hakkında bir şeyler öğrenmesi ile bitmiyor. Astronomi gezegene ve doğaya daha duyarlı, doğanın kaynaklarını anlayarak büyüyen çocuklar için de çok büyük önem taşıyor.

Stellar Lab olarak astronomiyi sanat, felsefe, mühendislik gibi farklı disiplinler ile birlikte ele alarak öğrenmenin önemini vurguluyorsunuz. Bunun öğrenme sürecinde nasıl faydaları oluyor?

Günümüzde bir bilim dalında uzmanlaşmak mümkün değil, çünkü bir alt disiplin bile grup çalışmalarına ihtiyaç duyuyor. Ancak çağımızda en çok farklı disiplinler ile sanatı bir araya getiren bireylere ihtiyacı olduğuna inanıyorum. Astronominin bize vereceği mesajları felsefe daha da güçlendiriyor. Ya da Mars’a gidecek insanlı yolculukta psikologlara, doktorlara, jeologlara, mühendislere hatta sanatçılara ihtiyacımız olacak. Astronomi eğitimindeki bu yaklaşımımız çocukların farklı noktaları bir doğruda birleştirmesi için çok önemli. Bunun yanında öğrenmeyi daha nitelikli ve eğlenceli hale getirdiğini de söyleyebiliriz.

Eğitim ve atölyelerin sonunda çocuklardan nasıl geri dönüşler alıyorsunuz?

Aileler çocuklarının astronomi hakkında daha fazla konuşmaya başladığını, öğrendiklerini her ortamda paylaştıklarını anlatıyorlar. Çocuklar bilim insanı olmak istediklerini daha güçlü ifade ediyorlar. Lise öğrencileri ise kaygıyla karışık iş imkânlarından ve gelecek planlarından bahsediyorlar. Ama genel olarak ufuk açıcı buluyorlar.

Sabancı Vakfı’nın Fark Yaratanlarından biri olmanızın çalışmalarınıza ve projelerinize faydası oluyor mu? 

Evet oldu. Bizler küçük bir ortamda belirli bir atmosferde var olabiliyoruz. Ancak sürdürülebilirlik ve daha fazla insana ulaşabilmek adına Fark Yaratan seçilmem bireysel olarak bana ve Stellar Lab ailesine büyük katkılar sundu ve sunmaya da devam ediyor. Bu ihtiyaç duyduğumuz bir şeydi. Bu anlamda Sabancı Vakfı iyi bir yol arkadaşı.

Gelecekte neler yapmayı planlıyorsunuz? Yeni projeler var mı?

Bu soruya gülümsedim aklımdakileri düşününce 😊 Eminim SosyalUp’taki okurlar da benim gibi yüzlerce plan yapıyor. Stellar Lab olarak daha da dijital bir alt yapıya geçmek istiyoruz. Web alt yapımızı güçlendirmek, globalleşerek ürettiğimiz bilgi ve emeği dünyaya açmak istiyoruz. Var olan özgün eğitim setlerini güçlendirmek istiyoruz.

İklim krizinden, kadın ve kız çocuklarının hem bilimdeki hem de toplumdaki önemli rollerinden haberdar olan daha fazla insan olsun istiyoruz. Bunları sağlamaya yönelik projeleri koşullar uygun olduğunda heyecanla paylaşıyor olacağız.

Bireyler ve kurumlar size asıl destek olabilir?

Bireyler, kırsaldaki bir sınıfa astronomi etkinlik araçları ve eğitsel oyun kutusu göndermemize destek olabilirler. Bireylerden böyle bir finans desteği geldiğinde eğitimi de biz ücretsiz veriyoruz. İklim krizi, eğitimde nitelik ve eşitlik, toplumsal cinsiyet eşitliği gibi başlıklardan herhangi birini önemseyen kurumlarla birlikte çalışabiliriz. Kurumlarla gökyüzü gözlem etkinlikleri, seminerler, atölyeler ve yarışmalar yapabiliriz.