Karayipler’de bir ada ülkesi olan Dominika, dünyanın ilk ‘’iklim dirençli’’ ülkesi olmayı hedefliyor. Yerli Kalinago halkı, ülkenin kalkınmasında ve halkının iklim acil durumu karşısında gelişmesine yardımcı olma yolunda adımlar atıyor. Doğu Karayipler’de yer alan Dominika, iklim krizi nedeniyle daha da şiddetlenen aşırı hava olaylarına karşı savunmasız bir ada ülkesi. 2017’de yaşanan Maria Kasırgası, neredeyse evlerin
Karayipler’de bir ada ülkesi olan Dominika, dünyanın ilk ‘’iklim dirençli’’ ülkesi olmayı hedefliyor. Yerli Kalinago halkı, ülkenin kalkınmasında ve halkının iklim acil durumu karşısında gelişmesine yardımcı olma yolunda adımlar atıyor.
Doğu Karayipler’de yer alan Dominika, iklim krizi nedeniyle daha da şiddetlenen aşırı hava olaylarına karşı savunmasız bir ada ülkesi. 2017’de yaşanan Maria Kasırgası, neredeyse evlerin tamamına ve binalara zarar veren, balıkçılık filosunun yaklaşık dörtte üçünü yok eden ve ekonomiyi felce uğratan yıkıcı bir örnek oldu.
Bu durumdan Yerli Kalinago halkı oldukça etkilendi ve sonrasında toplum liderleri, bir sonraki iklim şokuna karşı halklarının daha dirençli hale gelmesine yardımcı olmak için Birleşmiş Milletler ile birlikte çalışmaya başladı.
BM Yerli Sorunları Daimi Forumu’nun (UNPFII) 2024 oturumu öncesinde BM haber ajansından Conor Lennon, ülkenin ilk kadın Kalinago Devlet Başkanı olan Sylvanie Burton ve Kalinago topluluğunun gelmiş geçmiş en genç şefi Lorenzo Sanford ile bir araya gelerek, adayı dünyanın ilk ‘’iklim dirençli’’ ülkesi haline getirme hedefleri, bu yolda yürürken hayata geçirecekleri uygulamalar ve toplumdaki gençlerin adadaki yerli kültürün yeniden canlanmasında oynadıkları merkezi rolü öğrenmek için görüştü.
‘’Geçmişte şef olarak seçilenler hep aynı kişilerdi’’ diyen Lorenzo Stanford, ‘’Seçimlerde aktif olarak bir fark yaratmak ve toplumumuzda çok sayıda genç insan olduğu için onların görüşlerini ortaya koymak ve seslerini duyurmak istedim’’ ifadelerine yer verdi.
Kalinago toplumunun eski kuşakları genç bir şefin liderliğine ne tepki gösterdi?
Sylvanie Burton: Kalinago nüfusunun yaklaşık yüzde 65’i gençlerden oluşuyor, dolayısıyla gençlerimize bir fark yaratma fırsatı vermek istedik. Lorenzo’nun etrafında toplandık ve ona şef olabilmesi için gereken yetkiyi verdik.
Maria Kasırgası Kalinago Bölgesi üzerinde ne gibi etkiler yarattı?
Lorenzo Sanford: Maria Kasırgası vurduğunda adanın başka bir yerindeydim ve ailemi kontrol etmek istedim. İnternet yoktu, telefon bağlantısı yoktu ve yollar kapalıydı. Bu nedenle geri dönmenin tek yolu geleneksel patikaları kullanarak yürüyerek gitmekti.
Dağların karşısına geldiğimde her şey kahverengiydi; artık yeşillik yoktu. Tek görebildiğimiz yıkılmış evler ve ne yapacağını bilmeden kaybolmuş gibi bakan ada sakinleriydi.
Sylvanie Burton: Maria Kasırgası vurmadan önce adamızın doğrudan bir darbe alacağını biliyordum. Bu yüzden acil durum konseyini topladık ve yaşlıların evlerine giderek onları sığınaklara götürmeye karar verdik. Öğleden sonraya kadar savunmasız insanların çoğu güvenli yerlere nakil edilmişti.
Ardından tropik fırtına gelmeye başladı. Deniz şiddetleniyordu ve vadiden gelen rüzgarın uğultusunu duyabiliyordum. Fırtına saatlerce adayı vurdu. Dua etmeye başladım ve hatta Tanrı’ya dualarımıza neden cevap vermediğini sordum. Beton bir yapıda olduğum için şükrediyordum ve Kalinago Bölgesi’nin geri kalanında küçük ahşap evlerde yaşayan insanlarımıza neler olduğunu hayal bile edemiyordum.
Ertesi gün, fırtına geçtikten sonra denizin evlerimize çok yakın olduğunu düşündük. Öyle değildi ama öyle gibi görünüyordu çünkü ağaçlar ve evler yok olmuştu.
Kimsenin yaşamasını istemeyeceğiniz çok acı verici bir deneyimdi. Bölgemizde kimsenin ölmemesi ise bir mucizeydi.
Kasırgadan önce binaların çoğu ahşaptan yapılmıştı, birkaç adet beton bina ve ev vardı. Yeni konut inşaatları Dominika’yı daha dirençli hale getirme çabasının bir parçası mı?
Lorenzo Sanford: Evet, Kalinago Bölgesi’nde devam eden pek çok farklı konut projemiz var. Kalinago tarzında inşa edilecek daha güçlü evlerin nasıl yapılabileceği konusunda yardım etmeyi teklif eden farklı kurumlarla el ele verdik. Ayrıca çok amaçlı büyük bir toplum sığınağı inşa ediyoruz, ancak bir dahaki sefere tropikal fırtına vurduğunda daha fazla insanın kendi evlerinde daha güvende hissetmesini hedefliyoruz.
Güvenilir bilgiye erişim hayat kurtarmak için çok önemli. Mümkün olduğunca çok sayıda insanın aşırı hava olayları hakkında erken uyarı almasını nasıl sağlıyorsunuz?
Sylvanie Burton: İklim hakkında daha iyi ve isabetli bilgi edinmek ve fırtınalar başlamadan önce bunu halka ulaştırmak için çalışıyoruz.
Ayrıca Dominika genelinde insanların fırtınadan önce bilgiye erişebilecekleri, önlem alabilecekleri ve vaktinden önce bir sığınağa ulaşabilecekleri ICT (bilgi iletişim teknolojisi) merkezleri oluşturuyoruz.
İklim krizinin sonuçlarıyla başa çıkmak için gerekli finansmanın sağlanması sadece Dominika’nın değil, tüm Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletlerinin meselesi. Krizin sorumlusu sizler değilsiniz, ancak krizden orantısız derecede etkilenen siz ve benzer bölgeler oluyor. Uyum sağlamak için ihtiyaç duyduğunuz fonlara erişiminiz zor oluyor mu?
Sylvanie Burton: BM iklim konferanslarında, çevreyi kirleten büyük ülkelerin fon sağlama ve kendi karbon ayak izlerini azaltma sözü verdiklerini duyuyoruz. Ancak bu ülkelerin sözlerini eyleme dönüştürmeleri gerekiyor.
Örneğin Maria Kasırgası’ndan sonra BM Genel Sekreteri Dominika’ya geldi ve birçok ülke yardım taahhüdünde bulundu. Ancak bu taahhütlerin çoğu yerine getirilmedi. Bu nedenle iklime dirençli bir ülke inşa etmek için kredi almak zorunda kaldık.
Dominika’ya yardım eden BM kuruluşlarına ve ülkelere müteşekkiriz, ancak toparlanabilmemiz için biraz daha fazlası gerekecek.
Kalinagolar 500 yılı aşkın bir süredir bu adada yerleşik.Dolayısıyla bölgede yerleşik yerel halkın bilgi birikimi iklime uyum sağlamanıza yardımcı oluyor mu?
Lorenzo Sanford: Bu bilgi birikiminin çok hızlı bir şekilde toparlanmamıza yardımcı olduğunu söyleyebilirim. Örneğin, yerel geleneksel uygulamalar mahsul yetiştirme konusunda bizlere ışık tutuyor. Dolayısıyla, bu bilginin genç nesillere aktarılması sağlanıyor. Böylece Kalinago Bölgesi’nde ve adanın tamamında geleceğimizi güven altına alabileceğimize ve kendimizi koruyabiliceğimize inanıyoruz.
Kaynak:
