“Sadece bir meyve fabrikasından dokuz milyon ton atık çıkıyor”

Sıfır atık konusunda farkındalık oluşturmayı amaçlayan sosyal girişim Ottan Studio’nun Kurucusu ve Ürün Tasarımcısı Ayşe Yılmaz, 24 Aralık’ta Radyo Gedik’te yayınlanan İyilik Elçileri’nin konuğu oldu. Yılmaz; sosyal girişimi, Ottan Studio’da bulunan ürünlerini, ileri dönüşümün önemini ve ileri dönüşüm sürecini anlattı.

2017 yılında sürdürülebilirlik ve tasarım üzerine yaratıcı çalışmalar yapmak üzerine kurulan Ottan Studio şu anda biyo-materyal araştırmalara odaklanarak, insanlığın ve çevrenin iyiliği için tasarlayan ve üreten bir sosyal girişim. Gıda atıklarını ve yaprak, çimen, dal gibi bahçe atıklarını çok değerli bir kaynak olarak gören Ottan Studio’nun Kurucusu ve Ürün Tasarımcısı Ayşe Yılmaz, “Ne yazık ki bu kaynaklar ekonomide yeterince iyi değerlendirilmiyor. Ottan Studio olarak ürün tasarımında bu kaynakları ne şekilde değerlendirebileceğimiz sorusuyla başlayarak dünyadaki ünlü tasarımcıların kullanabileceği bir malzeme yarattık. Şu an firmalara, tasarımcılara, mimarlara malzeme çözümleri sunuyoruz. Dayanıklı ve geri dönüştürülmüş ürünler çirkin olur, göze güzel görünmez algısını yıkıp estetik malzemeler üretiyoruz. Bardak altları, aydınlatmalar, sehpalar, bireysel müşterilere yönelik duvar kaplamaları, zemin kaplamaları, akustik özellikli ürünler geliştiriyoruz. Her atığın kendine has özelliklerini gözeterek üretim yapıyoruz. Örneğin; çimen veya yapraktan ürettiğimiz ürünleri akustik malzemelerde, meyvelerden ürettiğimiz ürünleri ışıklı panellerde ve aydınlatmada kullanmayı tercih ediyoruz. Ayrıca elektronik ürünlerin, beyaz eşyaların kalıp tasarımında ve otomotivde de kullanılabilecek malzemelerimiz var” dedi.

“Organik atıklar çöplükte çürüdüğünde metan gazı salınımına sebep oluyor”

İleri dönüşümün ne olduğu üzerinde duran Yılmaz, “Geri dönüşüm yüzyıllardır ürettiğimiz ve kaynağından tükettiğimiz plastik gibi ürünlerin yeniden değerlendirilmesi üzerine bir kavram. İleri dönüşüm ise sıkça bilindiği kadarıyla evde var olan veya bozulan bir ürünü yenileyip farklı bir ürün haline getirmek. Ancak, Ottan Studio olarak ileri dönüşüme daha farklı açıdan bakıyoruz ve organik diye adlandırılan kaynak dediğimiz malzemelerin katma değerini yükselterek, bu malzemeleri çok daha iyi ve faydalı bir forma sokuyoruz. Organik atıkları farklı üreticilerden topluyoruz. Şu an hali hazırda fabrikalardan tonlarca atık çıkıyor. Türkiye’nin en büyük meyve üreticilerinin artıklarına baktığımızda sadece bir fabrikadan dokuz milyon ton atık çıktığını görüyoruz. Bunlar bertaraf edilmek üzere şehirden uzaklaştırılıyor ve çöplüklerde çürüyor. Bu atıkları toprağa gömmediğimiz, çöp yığını şeklinde bıraktığımız zaman metan gazı salınımına sebep oluyorlar. Metan gazı da karbondioksitten 27 kat daha zararlı bir gaz. Bu yüzden bunlar çöplüklere gitmeden kaynağından alıp ileri dönüşüme sokuyoruz. Atıklar temizlenme, kurutulma, parçalanarak granül boyutuna getirilme, bağlayıcılarla bir araya getirilip kalıplanma, preslenme veya fırınlanma gibi aşamalardan geçiyor” diyerek süreci aktardı.

“Elliden fazla organik atıkla çalıştık”

Ürünlerin nasıl kullanıldığının önemine vurgu yapan Yılmaz, “Atık hayvan kanından bile ürünler oluşturulabiliyor. Sadece harcanan enerjinin ortaya çıkan ürünün değerini karşılayıp karşılamadığına bakmak lazım. Artılarını ve eksilerini değerlendirip buna göre plan yapılmalı. Şu ana kadar elliden fazla organik atıkla çalıştık ve hepsinden de güzel ürünler ortaya çıkardık. Böylece enerji ve kaynak verimliliği konusunda toplumsal ve çevresel olarak kâra geçiyoruz. Son zamanlarda sürdürülebilirlik açısından dünyada büyük bir değişim olduğunu düşünüyorum. Özellikle pandemi sürecinin farkındalık konusunda önemli bir etkisi oldu. Bireyler firmalardan talep ediyor, firmalar da çeşitli yatırımlarda bulunacaklarına dair taahhütlerde bulunuyor. Bu sebeple, bu konuda ciddi adımlar atmak için çok uygun bir zaman çünkü bu ihtiyaç çok gerçek. 2021 yılında yatırım turuna çıkarak kapasitemizi ve etkimizi artırmayı amaçlıyoruz. Nihai hedefimiz ottan malzeme ve ürünlerin her yerde üretilip kullanılması. Hedef pazarımızı Avrupa’daki ülkeler olarak belirledik. Buralardaki mimarlar ve tasarımcılarla çalışıyoruz. ABD’de iletişimde olduğumuz bir ekip var. İhracatımızı artırmayı planlıyoruz” dedi.

“Tüketici ihtiyacını karşılayan az ve öz ürün tercih etmeli”

Üretimi minimize etmeyi amaçladıklarını belirten Yılmaz, “Tüketim kısmı aslında son tüketiciye gelene kadar tasarımcının, firmanın, mühendisin aldığı kararlarla şekilleniyor. Örneğin, bir ürün ahşaptan üretilecekse bir ağaç kesiliyor. Bu noktada üretimdeki düşünce yapısında bir dönüşüm yaratarak büyük değişimi yaratabileceğimize inanıyorum. Ancak, aynı zamanda bunu tüketicilerin de talep etmesi gerekiyor. Tüketicinin tüketim tercihlerinde uzun ömürlü malzemeler tercih etmesi, ürünün kalitesine dikkat etmesi, kaliteye para ödemesi, ihtiyacını karşılayan az ve öz ürün tercih etmesi önemli” şeklinde konuştu.

“Daha iyi bir dünyayı birlikte yaratmak dileğiyle” sloganıyla Serpil Güzel Ün’ün gönüllü olarak hazırlayıp sunduğu Radyo Gedik’te yayımlanan “İyilik Elçileri” programının, Ottan Studio ile gerçekleşen yayınının podcastine aşağıdan ulaşabilirsiniz.