Yeni bir rapora göre, dünyada sadece yedi ülke (%4’ten az) 2023 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından tavsiye edilen sağlıklı yıllık ortalamada veya altında hava kalitesi seviyelerine sahip oldu. İsviçre hava kalitesi kuruluşu IQAir’ın yeni raporunda mercek altına alınan 134 ülke ve bölgeden yalnızca yedisi, otomobiller, kamyonlar ve endüstriyel araçlardan salınan küçük parçacıklar için DSÖ’nün
Yeni bir rapora göre, dünyada sadece yedi ülke (%4’ten az) 2023 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından tavsiye edilen sağlıklı yıllık ortalamada veya altında hava kalitesi seviyelerine sahip oldu.
İsviçre hava kalitesi kuruluşu IQAir’ın yeni raporunda mercek altına alınan 134 ülke ve bölgeden yalnızca yedisi, otomobiller, kamyonlar ve endüstriyel araçlardan salınan küçük parçacıklar için DSÖ’nün belirlediği limiti karşılıyor.
Bu ülkeler arasında Avustralya, Estonya, Finlandiya, Grenada, izlanda, Mauritius ve Yeni Zelanda yer alıyor.
Dünya genelinde 30.000’den fazla izleme istasyonundan alınan veriler doğrultusunda, ülkelerin çoğu, solunduğunda sağlık sorunlarına ve ölüme neden olabilen, insan saçından daha küçük mikroskobik kurum türü olan ‘’PM2.5’’ için belirlenen standardı karşılayamıyor.
IQAir raporuna göre, en kirli ülkeler arasında yer alan Bangladeş’in PM2.5 seviyeleri DSÖ standartlarından 15 kat, Pakistan’ın DSÖ standartlarından 14 kat daha yüksek olduğu belirlendi. Hindistan, Tacikistan ve Burkina Faso da dünyanın en kirli havasına sahip yerleri olarak bu iki ülkeyi takip ediyor.
Hava kalitesi ölçümlerinde en yaygın kullanılan birim olan PM2.5, çapı 2.5 mikrometreden daha küçük olan ve erken ölüm, kalp veya akciğer hastalıkları, akut ve kronik bronşit, astım atakları ve diğer solunum semptomlarıyla ilişkilendirilen çalışmalarla insan sağlığı için büyük risk oluşturduğu söylenen atmosferik partikül maddeyi ifade ediyor.
Çin’de hava kalitesinde sağlanan iyileşmeler, geçtiğimiz yıl covid-19 salgının ardından ekonomik toparlanma süreci nedeniyle sekteye uğradı. Son ölçümlerde PM2.5 seviyelerinde yüzde 6,5’lik bir artış tespit edildi.
Rapor, hava kirliliği seviyelerinin dünyanın hemen her yerinde güvenli değerleri aştığını ve dünya genelinde her 10 kişiden en az 9’unun düşük hava kalitesine sahip yerlerde yaşadığını gösteren önceki DSÖ verilerini teyit eder nitelikte.
Küresel olarak, ince partikül madde (PM2.5) her yıl dünya çapında yaklaşık 7 milyon ölüme neden oluyor. Bu sayı AIDS ve sıtma yüzünden ölen insanların toplamından daha fazla.
20. yüzyılın aksine, dünyadaki en kötü hava kalitesi Küresel Güney’de, özellikle Afrika, Güney Amerika ve Güneydoğu Asya’daki gelişmekte olan ülkelerde bulunuyor.
Geçen yıl yapılan bir araştırma, Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan olarak dört Güney Asya ülkesinde yaşayan insanların hava kirliliği nedeniyle yaşamlarından ortalama beş yıl kaybetmeleri olasılığına işaret etti.
Dünya genelinde hava kalitesini izleyen IQAir raporuna göre dünya üzerinde havası en kirli şehirlerin büyük çoğunluğu Hidistan’da bulunuyor. Hindistan genelinde 1,3 milyar insan DSÖ yönergelerinde belirtilenden yedi kat daha yüksek hava kirliliğine maruz kalıyor.
‘’İklim değişikliği ile hava kirliliği arasındaki bağlantı yadsınamaz’’ diyen IQAir’de hava kalitesi bilimi yöneticisi Christie Chester Shroeder, havadaki kirleticilerin ana kaynakları arasında, küresel ısınmayla birlikte daha sık ve yoğun yaşanan orman yangınları olduğunu söylüyor.
Örneğin geçen yıl Kanada, orman alanlarının tümünün yaklaşık yüzde 5’ini etkileyen rekor düzeyde bir dizi orman yangınına sahne oldu.
IQAir’e göre bu durum Kanada ‘yı Kuzey Amerika’nın en kirli ülkesi haline getirdi.
Rapora göre, Türkiye genelinde hava kirliliği DSÖ standart değerlerinin 4 katı olarak belirlendi. Depremden etkilenen kentlerde ise bu değerler 7,5 kata yükseldi.
Türkiye’de, DSÖ standartlarına göre havası temiz şehir bulunmuyor. Havası en kirli kentler arasında sırasıyla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya yer alıyor.
Kaynak:
https://earth.org/only-seven-countries-met-who-air-quality-standards-in-2023-report-finds/
