Temiz havanın önemine ve hava kirliliğinin insan sağlığı ve ekosistemler üzerindeki etkisine dikkat çekmek amacıyla 7 Eylül tarihi BM Genel Kurul kararı ile ‘’Mavi Gökyüzü için Uluslararası Temiz Hava Günü’’ olarak 2019 yılında kabul edildi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, bu özel gün kapsamında verdiği mesajında, giderek kötüleşen hava kirliliğine dair küresel acil durumun ele
Temiz havanın önemine ve hava kirliliğinin insan sağlığı ve ekosistemler üzerindeki etkisine dikkat çekmek amacıyla 7 Eylül tarihi BM Genel Kurul kararı ile ‘’Mavi Gökyüzü için Uluslararası Temiz Hava Günü’’ olarak 2019 yılında kabul edildi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, bu özel gün kapsamında verdiği mesajında, giderek kötüleşen hava kirliliğine dair küresel acil durumun ele alınması için uluslararası işbirliğinin artırılması yönünde çağrıda bulundu.
Havadaki kirleticilerin en önemli çevresel sağlık risklerinden birini oluşturduğunu hatırlatan Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, dünya nüfusunun yüzde 99’u kirli hava solumakta ve bu durum düşük ve orta gelirli ülkelerde çok daha kötü durumda.
Hava kirliliği ile mücadele küresel işbirliği gerektiriyor. Bu yılın teması olan ‘’Together for Clean Air’’, hava kirliliğinin azaltılması için daha güçlü uluslararası ortaklıklara, daha fazla yatırıma ve kolektif sorumluluğa duyulan ihtiyacı ele alıyor.
Genel Sekreter, ‘’Birlikte, başta kömür olmak üzere fosil yakıtlardan temiz enerjiye doğru adil ve eşitlikçi bir geçişi hızlandırmalı ve hiç kimsenin geride kalmasına izin vermemeliyiz’’ ifadelerini kullandı.
Hava Kirliliği
Hava kirliliği, atmosferin doğal özelliklerini değiştiren herhangi bir kimyasal, fiziksel veya biyolojik kirletici olarak tanımlanıyor.
Ev tipi ocaklar, otomobiller, endüstriyel tesisler ve orman yangınları en yaygın hava kirliliği kaynaklarını oluşturuyor. Hem dış mekan hem de iç mekanlarda oluşabilen hava kirliliği, insan sağlığını ciddi şekilde etkiliyor.
Tehlikeli kirleticiler arasında karbon monoksit, ozon, nitrojen dioksit ve sülfür dioksit yer alıyor.
Bununla birlikte hava kirliliği çapı 2,5 mikrometreden (insan saçından daha küçük) daha küçük olan solunabilir partikül madde PM2.5 içeriyor. İnsan gözüyle görülemeyen bu partiküller akciğerlerin derinliklerine nüfuz ederek iltihaplanmaya neden olabildiği gibi, kan dolaşımına dahil olup, kalp ve beyne zarar verebiliyor.
DSÖ’ye göre, hava kirliliğine maruz kalma felç, kalp ve akciğer hastalıkları, kanser ve diğer rahatsızlıkların riskini önemli ölçüde artırıyor. Yılda 6,7 milyondan fazla insanın erken ölümüne yol açıyor.
Hava kirliliği bitkileri de etkiliyor. Mahsul verimini düşürüyor ve gıda güvenliğini tehdit ediyor. Ekonomik kalkınmayı yavaşlatarak ülkelerin kalkınma hedeflerine ulaşmasını sınırlıyor.
BM Çevre Programı (UNEP) tarafından oluşturulan İklim ve Temiz Hava Koalisyonu Başkanı Martina Otto, ‘’Herhangi bir düzeyde hava kirliliğine maruz kalınması, yaşam kalitesini bozan, bireyler, toplumlar ve ekonomiler üzerinde maliyetli sağlık etkilerine neden olabilir’’ dedi.
Hava kirliliğini azaltmanın, iklim değişikliği, doğa ve biyolojik çeşitlilik kaybı ile kirlilik ve atıklardan oluşan üçlü gezegen krizi ile mücadele etmenin ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşmanın anahtarı olduğunun altını çizdi.
Hükümetler, hava kalitesini izleme kapasitelerini arttırmanın yanı sıra 2021 Dünya Sağlık Örgütü kılavuzlarında belirtilen hedeflere ulaşmak için hava kirliliği standartları oluşturmalı ve uygulamalı ifadelerini kullandı.
Genel Sekreter Guterres, ‘’Soluduğumuz hava ortak sorumluluğumuz. Onu temizlemek, sağlığımızı korumak ve gelecek nesillere sağlıklı bir gezegen bırakmak için birlikte çalışalım’’ ifadelerini kullandı.
Kaynak:
