Şirketlere insan hakları uygulamalarında yol gösterecek ‘Hızlı Öz Değerlendirme’ aracı geliştirildi

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından, şirketlere faaliyetlerinde insan haklarına ilişkin yükümlülüklerini göz önünde bulundurma ve yönetme konusunda destek olmak amacıyla geliştirilen ‘Hızlı Öz Değerlendirme’ aracı, UNDP Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü Türkiye Ofisi, Global Compact Türkiye ve Hedefler için İş Dünyası Platformu’nun da katkılarıyla Türkiye koşullarına uyarlandı.

İnsan hakları, eşitsizliklerin derinleştiği zorlu dönemlerde şirketlerin hassasiyetle gözetmesi gereken konular arasında yer alıyor. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), tüm şirketlere, COVID-19’un kendi faaliyetlerinde ve tedarik zincirlerinde insan hakları üzerindeki hem kısa vadeli ve pratik hem de uzun vadeli etkilerine çözüm olarak, kapsamlı bir insan hakları etki değerlendirmesi yapmalarını öneriyor. UNDP, buradan hareketle, şirketlere faaliyetlerinin insan hakları etkilerini göz önünde bulundurma ve yönetme konusunda destek olmak amacıyla ‘İnsan Haklarıyla İlgili Özen Yükümlülüğü ve COVID-19: Şirketler İçin Hızlı Öz Değerlendirme’ adı verilen basit ve erişilebilir bir araç geliştirdi.

UNDP Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi, Global Compact Türkiye ve Hedefler için İş Dünyası Platformu’nun da katkılarıyla Türkiye koşullarına uyarlanarak Türkçeye çevrilen ‘COVID-19 Hızlı Öz Değerlendirme’ aracıyla COVID-19 bağlamında, şirketler için bu yönde atılabilecek kilit adımları ve fikirleri de içeren, insanı merkeze alan bütünlükçü bir yaklaşım sunuluyor. Araç, şirketlere faaliyetlerinde insan haklarına yönelik etkiyi değerlendirmeleri ve yönetmeleri için yol gösteriyor.

“İnsan hakları konusunda duyarlılıkların artırılması amacıyla özel sektörün kapsayıcı bir çalışma biçimine yönelik çabalarını teşvik ediyoruz”

Şirketler İçin Hızlı Öz Değerlendirme aracı hakkında iş dünyasını bilgilendirmek üzere bir çevrimiçi toplantı gerçekleştirildi. Toplantının açılışında konuşan Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi, “İş operasyonlarında ve yönetiminde insan ve çalışma haklarına saygı gösterilmesi, Covid-19 döneminde daha da hayati bir önem taşıyor. Buna bağlı olarak, Uluslararası Çalışma Örgütü, Global Compact Türkiye ve Hedefler İçin İş Dünyası Platformu ile birlikte gerçekleştirdiğimiz bu girişimle, insan haklarına özen gösterilmesi ve uygun bir çalışma ortamına ilişkin duyarlılıkların artırılması amacıyla özel sektörün kapsayıcı bir çalışma biçimine yönelik çabalarını teşvik etmeyi hedefliyoruz. 2030 Gündemi, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşılmasında iş dünyasının Birleşmiş Milletler ve devletler için önemli bir ortak olduğunu vurguluyor. Özellikle 17’nci Amaç, sürdürülebilir kalkınma için kamu-özel sektör ortaklıkları dahil olmak üzere küresel ortaklıkların yeniden canlandırılmasından bahsediyor. BM Kalkınma Programı Türkiye, 17’nci Sürdürülebilir Kalkınma Amacı için Türkiye’de iş ve insan hakları gündemini birlikte ileriye taşımak amacıyla, devlet ile özel sektör arasındaki ortaklığı desteklemeye hazır.” dedi.

“Krizden insanı merkeze alan bir çıkış için insan haklarına saygı duyulmalı”

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Direktörü Numan Özcan ise “Çalışmaya ilişkin temel haklar aslında birer insan hakkı. Önce bir insan, sonra bir çalışan olarak, temel haklarımıza saygı duyulmasını bekliyoruz. COVID-19 salgını küresel düzeyde sadece insan sağlığı ve toplumsal hayatın devamlılığını değil, çalışma hayatını ve insan haklarını da derinden etkileyen bir sürece dönüştü. Krizden insanı merkeze alan bir yaklaşımla çıkış için, uluslararası standartlara ve insan haklarına saygı duyulması kritik bir önem taşıyor. Geliştirilen bu öz değerlendirme aracı, çalışma hayatına ilişkin insan haklarının, şirketler açısından pratik günlük işleyişte ne anlama geldiği konusunda basit ama etkili bir rehberlik sağlıyor” değerlendirmesinde bulundu.

“İnsan hakları konusunda iş dünyası da devletler gibi sorumlu”

Global Compact Türkiye Çeşitlilik ve Kapsayıcılık Çalışma Grubu, WPP Türkiye İnsan Kaynakları & Kültür ve Sürdürülebilirlikten Sorumlu İcra Kurulu Üyesi Aysun Sayın, “UN Global Compact ve SKA’lar başta olmak üzere son 10 yıldır referans aldığımız tüm inisiyatifler, kapsayıcı ekonomik modelini zorunlu kılıyor. Bu inisiyatiflerin bir parçası olan şirketler de insan haklarına ilişkin sorumlulukların sadece devletin yükümlüğü olarak görmediğini, kendi alanında da bunun gereğini yerine getireceğini taahhüt ediyor” dedi. Son dönemde yaşanan pandeminin büyük bir eşitsizliğe neden olduğunu vurgulayan Sayın, sözlerine şöyle devam etti: “Pandemi döneminde iş dünyası hızlı dijitalleşme, yapay zeka ve otomasyonu entegre edebildiği ölçüde işlerini devam ettirirken bir grup çalışanın ise yetkinliği geride kaldı. Dolayısıyla bu grup işyerinde tutundurmayla ilgili olarak çok riskli hale geldi. Burada iş dünyasının başka sorumlulukları da ortaya çıktı. Bu yetkinliklerin geliştirilmesi ve bu çalışanların iş dünyasında kalabilmesini sağlayacak yatırımları sağlamak, ayrıca dezavantaj gruplar için yeni fırsatlar yaratmak ve onları iş gücü piyasalarına dahil edecek tedbirleri almak, alım gücünün korunması için yeni işler yaratmak, kapsayıcı ekonominin bir parçası olarak öne çıkıyor. Bu öz değerlendirme aracı bütünlüklü ve tutarlı bir soru setiyle yaptıklarımızı ve yapmayı atladıklarımızı bize gösteriyor.”

 “Liderler yeni dünyada daha cesur işler yapmak zorunda”

Global Compact Türkiye Çeşitlilik ve Kapsayıcılık Çalışma Grubu, Unilever Türkiye Sürdürülebilirlik ve Kurumsal İletişim Direktörü ve Yönetim Kurulu Üyesi Ebru Şenel Erim de konuşmasında günümüzde liderlerin aktivist hareket etmeleri ve bunun gereği olarak cesur kararlar almaları gerektiğine dikkat çekerek şöyle dedi: “Liderler bu konulara inanmazlarsa şirketlerde değişim çok güçlü olamıyor. Liderlik bazen ilkleri yapmayı, cesurca karar almayı gerektiriyor. Şirketler bazı konularda çekingen olabiliyor. Yeni dünyada liderler, aktivist olabilmek için bazı konularda daha cesur işler yapmak zorunda kalacaklar.”

COVID-19 Hızlı Öz Değerlendirme Aracı’na aşağıdaki linkten ulaşılabilir: