Radyo Gedik’te her perşembe yayınlanan İyilik Elçileri, 11 Haziran’da iki sosyal girişimi ağırladı. Farkları ortadan kaldıran bir sosyal girişim olan Anlatan Eller’in kurucusu Pelin Baykan ve işitme engelli bireylerin okuduklarını anlamalarına yardımcı olan teknoloji Engelsiz Çeviri’nin kurucusu Dr. Özer Çelik; sosyal girişimlerini, sağır ve işitme engelli bireylerin karşılaştıkları sorunları ve Türk İşaret Dili’nin Türkçe Dili’nden
Radyo Gedik’te her perşembe yayınlanan İyilik Elçileri, 11 Haziran’da iki sosyal girişimi ağırladı. Farkları ortadan kaldıran bir sosyal girişim olan Anlatan Eller’in kurucusu Pelin Baykan ve işitme engelli bireylerin okuduklarını anlamalarına yardımcı olan teknoloji Engelsiz Çeviri’nin kurucusu Dr. Özer Çelik; sosyal girişimlerini, sağır ve işitme engelli bireylerin karşılaştıkları sorunları ve Türk İşaret Dili’nin Türkçe Dili’nden ayrılan yanlarını dinleyicilerle paylaştı.
Türk İşaret Dili desteğiyle sağır topluma eğitim veren sosyal girişim Anlatan Eller, dijital bir okul görevi görüyor. Sosyal girişimin kuruluşu, sağır bir arkadaşının kendisine matematik öğretmesini istemesi üzerine matematik öğretmeni Pelin Baykan’ın eğitimde ciddi bir eşitsizlik olduğunu fark etmesine dayanıyor. Konuşmasının başında sağır ve işitme engelli tanımlarının farkına dikkat çeken Baykan, “Sağır dediğimiz bir kimlik. Eğer kişi birincil dili olarak işaret dilini kullanıyor ve kendini sağır kültürüne ait hissediyorsa, kendini sağır olarak nitelendiriyor. Bu bir kimlik, hakaret değil. İşitme engelli ise aslında tıp dilinde belli bir yaştan sonra işitme kaybına uğramış olan kişilere verdiğimiz bir kimlik. Ancak bazı bireyler sağır olmasına rağmen bunu hakaret saydığından, kendindeki bu önyargıyı aşamadığından işitme engelli denilmesini tercih ediyor. Dolayısıyla en doğrusu, bireysel iletişimde karşımızdakine hangisini tercih ettiğini sormak. Genele hitap ettiğimizdeyse sağır kelimesini kullanıyoruz” diyerek sağır ve işitme engelli kavramlarını açıkladı.
“Engelli kartına sahip herkes sistemden ücretsiz olarak faydalanabiliyor”
Aracısız ve tercümansız, öğretmenin direkt olarak işaret dilini kullandığı bir eğitim modelini savunduklarını belirten Baykan, “Nisan 2018’de engelli KPSS’de ilk çalışmamızın sonucunu aldık. Sınava giren lise mezunu öğrencilerimiz bireysel başarılarını yüzde 56 artırırken üniversiteden mezun olanlarsa yüzde 45’lik bir başarı artışı gerçekleştirdi. Bu sadece matematik eğitimiyle oldu. Biz de bunu, teknolojiyi kullanarak çok daha çeşitli bölgelere yaymaya karar verdik. Böylece, dijital okulumuzu hayata geçirdik. Önceliğimiz sağırlar olsa da engelli kartına sahip herkes bu sistemden ücretsiz olarak faydalanabiliyor” dedi.
Kendisi ya da aile üyeleri sağır olan ve işiten çocuklara hitap eden Çubuk Kraker’in Yolculuğu etkinlik serisini ise Baykan şu sözlerle aktardı: “3-15 yaş arası çocukları bir araya getirerek çeşitli aktiviteler gerçekleştiriyoruz. Çocuklar kendi farklılıklarını kendileri görüp, kendileri kucaklıyor. Bu sırada ebeveynlerle de etkinlikler yapıyoruz. Onlar da bizim çubuk krakerimiz oluyor. Bu kapsamda bugüne kadar yaklaşık binden fazla kişiye ulaştık. Festivalimiz çocukların farklılıklarını kucaklaması, yetkinliklerini fark etmesi ve kendilerini keşfetmesi için Anlatan Eller gönüllü ekibi tarafından hayata geçirilmiş günübirlik bir etkinlik serisi.”
“İşitme engellilerin yüzde 50’si okuma ve anlamada problem yaşıyor”
İyilik Elçileri’nin ikinci yarısında, 2016 yılından itibaren işitme ve görme engelli bireylerin gündelik hayatlarında karşılaştıkları sorunları giderme yönünde teknolojik çözümler üreten Engelsiz Çeviri’nin kurucusu Dr. Özer Çelik, ilk başta amaçlarının işitme engellilerle işaret dili bilmeyenlerin karşılıklı konuşmasını sağlamak olduğunu belirtti. Çelik, “Engelsiz Çeviri, işitme engelli bireylerin üzerine tıkladıkları cümleyi işaret diline çevirerek engelli bireylerin okuduklarını anlamalarına yardımcı oluyor. Böylece işitme engelli bireyler bilgiye daha rahat ve hızlı erişebiliyor. Girişimin her aşamasında işitme engelli bireylerle birlikte çalıştık ve bu bireylerin yüzde 50’sinin okuma ve anlamada problem yaşadığını gördük. Türk İşaret Dili’nin gramer yapısı Türkçe’den farklı ve kelimelere ek kavramı yok. Ayrıca, işitme engellilerin dar bir kelime dağarcıkları var. Bunun üzerine, iki kısımdan oluşan çift taraflı iletişim sistemi üzerine çalışmaya başladık. İlk kısım, söylenenleri işitme engellilerin anlayabileceği şekilde işaret diline dönüştüren bir sistem. İkinci kısım ise işitme engellilerin kamera karşısında yapmış oldukları hareketleri algılayıp metne ve sese dönüştürme sistemi. İlk etabı tamamladık, ikinci etapta ise Ar-Ge çalışmalarımız devam ediyor” sözleriyle Engelsiz Çeviri teknolojisinin nasıl işlediğini anlattı.
“Yeni uygulamamızla global bir oyuncu olmak istiyoruz”
Havayolu, bankacılık, telekom, kamu ve eğitim kurumları tarafından kullanılacak Engelsiz Çeviri teknolojisinin çift taraflı iletişim ürününü geliştirirken ara ürünler de çıkarttıklarını belirten Çelik, “İlk ürünümüz bir işaret dili web eklentisi. İnternet sayfalarına ekleniyor ve cümlelerin işaret diline dönüşmesini sağlamış oluyor. İkinci ürünümüz ise işaret dili video eklentisi. Bununla, videolara eklenecek bir butonla yeşil perde üzerinde çekime gerek kalmaksızın işaret diline dönüştürme özelliğini sağlayabiliyoruz. Son olarak, bankacılık sektöründe bu ürünlerimizi konumlandırırken görme engellilere yönelik de bir ürün çıkarttık. Normalde görme engelliler için sesli betimle mevcut ancak, pdf dosyaları maalesef doğru biçimde seslendirilemiyor. Biz de pdf dosyalarına işaret dili özelliği eklediğimiz teknolojiyi kullanarak, pdf dosyalarının seslendirilmesine yönelik bir ürün sağladık. Uygulamayı başka dillere de çevirip ileride Avrupa, Amerika, İspanya ve Almanya’ya açılarak global bir oyuncu olabilmek istiyoruz” ifadelerini kullandı.
Engelsiz Çeviri’nin sıradaki hedefiyse işitme engellilerin kullandığı işaret dilini anında algılayıp ekrana dökmek. Böylece interaktif iletişim sağlanacak. Projenin sonunda, bir işitme engelli bankaya gittiğinde bir kiosk onu karşılayacak. İşitme engelli kişi işaret dilinde konuşurken, bu kioska yerleştirilen program işaret dilini sese dönüştürecek. Aynı şekilde, bankacının sözleri de işaret diline çevrilecek. Proje şu anda yüzde 90 başarı oranına ulaşmış durumda.
“Daha iyi bir dünyayı birlikte yaratmak dileğiyle” sloganıyla Serpil Güzel Ün’ün gönüllü olarak hazırlayıp sunduğu Radyo Gedik “İyilik Elçileri” programının; Anlatan Eller ve Engelsiz Çeviri sosyal girişimleriyle gerçekleşen yayınının podcastine aşağıdan ulaşabilirsiniz.
