Liderler sürdürülebilirlik konusunda çalışmaya nasıl teşvik edilebilir?

Günümüzde kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) projeleri artık şirketlerin ajandalarında kalıcı sayılabilecek bir yer edindi. Yine de bir KSS projesini hayata geçirmek için ajandada yer vermekten, yöneticilerin yaptığı konuşmalardan veya şirket politikalarındaki değişikliklerden çok daha fazlası gerekiyor. 

Yöneticilerle çalışanların ortak hareket etmesi de bunlardan birisi. KSS projeleri ancak bu şekilde hayata geçirilebilir ve bir ivme kazanması sağlanabilir. Christopher Wickert ve Frank G.A. de Bakker’in bu konuda gerçekleştirdiği araştırma, sürdürülebilirlik alanında lider olmak isteyen şirketlerin KSS yöneticilerinin böylesi projelerde kilit bir role sahip olduğunu kabullenmesi ve bu rolü benimseyip şirket içinde güçlendirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

İkili, 2013’te Bayer, BMW ve SAP gibi Almanya’daki çok uluslu şirketlerde çalışan 54 KSS yöneticisinden oluşan bir grupla röportaj gerçekleştirdi. Bu röportajların amaçları yöneticilerin projelerini uygularken koyduğu hedefleri, en çok karşılaştıkları zorlukları ve kurumsal çapta bir değişim gerçekleştirirken en verimli olduğunu düşündükleri stratejileri konuşmak olarak sıralanıyor. 2013 belki eski bir tarih olarak gelebilir ama günümüzde gerçekleşen tartışmalar ve ortaya atılan fikirler, aslında bu bulguların çok da eskimediğini gösteriyor. Her ne kadar KSS alanında gözle görülür bir yol katedilmiş olsa da, sürdürülebilirlik ve sosyal değişim için bir hareketlilik oluşturmak hala şirketlerin en çok zorlandığı alan olarak dikkat çekiyor.

Röportajların sonunda pazarlama, satın alma ve satış gibi alanlardaki orta kademe yöneticileri sürdürülebilirlik hakkında düşünmeye teşvik etme ve yeni inisiyatiflerde yer almasını sağlama görevlerini sıklıkla KSS yöneticileri yerine getirdiği ortaya çıkmış. Burada bir çelişki var. C seviye yöneticiler ve kıdemli liderler KSS’yi mutlaka olmalı diye tanımlarken, birçok orta kademe yöneticiler böyle düşünmüyor. Orta kademe yöneticilere göre sürdürülebilirlik alanına çok ilgi gösterilmiyor ve yeni KSS projelerinde yer almak insanlar için bir yük haline gelebiliyor. Röportaja katılan yöneticiler, orta kademe yöneticilerden yeni KSS pratiklerini günlük işlerinin ve karar alma mekanizmasının bir parçası haline getirmesi istediklerinde, karşılaştıkları tepkinin genelde ‘bu pratiklerin finansal hedefleriyle uyumlu olmadığı’ olduğunu belirtiyor.

Yöneticilerin diğerlerini bir araya getirmek için en etkili olduğunu düşündüğü dört yolu aşağıda sizlerle paylaşıyorum. Tabii bu yöntemlerin her şirkette aynı etkiyi yaratacağına dair kesin bir şey yok. Zaten röportajda yer alan yöneticiler de birebir aynı şeyi değil, farklı versiyonlarını aktarmış. Tüm bu yöneticilere göre değişime karşı gösterilen direnci aşmak ve KSS inisiyatiflerini başarılı bir şekilde dahil edebilmek için bu yöntemlerin sistematik bir şekilde uygulanması gerekiyor. 

Şirket içinde size yardımcı olabilecek kişileri belirleyin

Söz konusu sürdürülebilirlik ve KSS projelerini uygulamak olunca sizinle aynı tutkuya sahip insanları belirlemek, sıfırdan bir inisiyatif oluşturmak için hayati öneme sahip. KSS yöneticileri, pilot proje oluşturmak için kıdemli yöneticilerden gelecek desteğe ihtiyaç duyduklarının altını çiziyor. Cevaplayanlardan birisi, konuyla ilgili şunları söylemiş: “KSS konularını şirketinize başarılı bir şekilde dahil etmek istiyorsanız sizin tanıdığınız ve şirketi bilen kişilerden bir ağ oluşturmanız gerekiyor. Bu ağ ile sistemi ele geçirmeniz ve insanlara KSS inisiyatiflerini öğretmeniz için projeler oluşturmanız gerekiyor. Sonrasında ise projenin ölçeğini büyütebilirsiniz.”

Sürdürülebilirliğin yayılmasını sağlayın

Sürdürülebilirliğin soyut kavramlarını çalışanların günlük iş rutinleriyle bağdaştırmak da çalışanların KSS projelerine bağlılık göstermesi ve desteklemesi için çok önemli. Bunun için sürdürülebilirliğin ne anlama geldiğini şirkete ve şirketteki belirli kişilere anlatmak gerekiyor. Bir yöneticiye göre “eğer işi ne olursa olsun tüm çalışanlara yaklaşmak istiyorsanız sürdürülebilirliğin işleriyle olan bağlantısını anlatanız gerekiyor.”

Röportaja katılan kişilerin önem verdiği bir diğer konu ise her ne kadar KSS inisiyatifleri birçok çalışana bir amaç sunsa da bu inisiyatiflerin onların kişisel durumlarıyla da bağlantılı olması gerekiyor. Bir örnekle açıklamak gerekirse bir fabrikada çalışan insanların zararlı materyalleri daha dikkatli bir şekilde taşımasını istiyorsanız, bunu şirketin bir zorunluluğu yerine kendileri ve iş arkadaşları için sorumluluk alma fırsatı olarak gösterirseniz daha fazla verim aldığınızı görebilirsiniz.

KSS yöneticileri aynı zamanda sürdürülebilirliğin insanların yerine getirdiği görevler üzerinde yarattığı etkilerden de bahsetti. Röportaja katılan birkaç kişi İK, muhasebe ve satış gibi farklı departmanlarla birlikte atölyeler düzenledi ve bu atölyelerde sürdürülebilirlikle alakalı o departmanlara özel yaşanan sorunlar ele alındı. Örnek vermek gerekirse, bir İK yöneticisi güçlü bir KSS inisiyatifiyle işe alım süreci arasındaki bağlantıyı kavrayabilir. Mesela bir mühendisi işe alırken çevreye duyarlı olma ve çevre kirliliğini engelleme konularına odaklanabilirler.

Doğru inisiyatifleri belirleyin

Herkes sürdürülebilirlik hakkında farklı fikirlere sahip. Bu yüzden KSS yöneticilerinin çalışanların KSS hakkında ne kadar farklı düşüncelere sahip olduğunu belirlemeye vakit ayırması gerekiyor. Bir KSS yöneticisinin de dediği gibi: “Çalışanları yalnızca onların düşünce şekline, yaklaşımlarına uyarak ikna edebilirsiniz.” Bir başka yönetici de “insanları harekete geçiren ve onları KSS’ye yönlendiren şeyin bulunması gerektiğine” dikkat çekiyor. Genellikle bunun yolu da firmanın tamamındaki orta ölçekli yöneticilerle uzun soluklu ilişki kurmaktan ve sıradan sohbetlerden geçiyor. Buradan elde ettiği bulgularla KSS yöneticileri doğru topluluk için doğru dili ve inisiyatifleri kullanabilir.

İç ve dış performans göstergelerini kullanın

KSS projelerinin katettiği mesafeyi ölçülebilecek kriterler oluşturmak da bir başka önemli yöntem. İçeride yapılacak bir performans değerlendirmesi şirket içerisindeki farklı bölümlerin karşılaştırılmasını sağlıyor. Bu değerlendirme, karbon salınımını azaltmak veya geri dönüşüm kotasını artırmak olarak belirlenebilir. Bir katılımcı, en çevre dostu sürdürülebilir üretim gerçekleştirmek için dünya çapında fabrikaları arasında, herkesin anlaştığı bazı göstergeler ışığında bir yarışma başlattığını belirtiyor. Bu KSS yarışması, şirket içinde en iyi yöntemlerin paylaşılmasını sağlamış.

Dış performans değerlendirmesi de bir şirketin KSS performansını rakipleriyle kıyaslamasını sağlıyor. Şirketler arası KSS performansları Dow Jones Sürdürülebilirlik Endeksi gibi saygın KSS sıralamalarıyla gerçekleşiyor. Şirketler buradaki sıralamalarına bakarak performanslarını görebiliyor. Bu yöntem özellikle pazarlama ve İK gibi yarışmaya daha açık ve önemli rakiplerin ardında kalmak istemeyen departmanlarda daha çok işe yarıyor.

Birçok şirketin bünyesinde ya bir KSS yöneticisi veya şirketi daha büyük sorumluluklar almaya itmekten sorumlu bir departmanı bulunuyor. Ama yapılan araştırmaya göre KSS yöneticileri şirket içinde dirençle karşılaşıyor ve diğer çalışanların da sürdürülebilirliğe önem vermesi için bazı anahtar stratejileri uygulayabilmesi gerekiyor. Günümüzde sosyal sorumluluğu yerine getirmek için firmadaki herkesin kolektif çabası gerekiyor.