“İkinci el eşya pazarındaki o eril oyunu bozmakla kalmadık, yepyeni bir oyun kurduk”

İkinci el pazarında çalışarak amatör ya da profesyonel olarak gelir elde eden kadınlara yeni pazar alanı açmak, kadın istihdamı sağlamak ve dönüşüm ekonomisine katkıda bulunmak için kurulan Kadınlar Matinesi, destekleyici bir ortam yaratarak kadınların hayatlarında fark yaratıyor.
 
Sabancı Vakfı’nın 14. Sezon Fark Yaratanlar’ını ağırladığımız özel söyleşi serimizin dördüncü bölümünde; Kadınlar Matinesi’nin kurucusu Nesteren Şencan Görgülü ile Kadınlar Matinesi’nin kuruluş hikayesi, Fark Yaratanlar Programı ve gelecekte yapmak istedikleri üzerine konuştuk.

Kısaca Nesteren Şencan Görgülü ve Kadınlar Matinesi’ni tanıyabilir miyiz?

Adana’da doğdum, İstanbul’da büyüdüm. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde lisans, aynı fakültenin siyaset bilimi kürsüsünde yüksek lisans programını tamamladım. Akademik formasyonumun bana kattığı en büyük değer, dünyayı ve olayları değerlendirirken sağladığı geniş pencere oldu. İş hayatım, 1986 yılında pazarlama alanında çalışmakla başladı. 30 yıl boyunca, pazarlama alanında, özellikle KOBİ’lere pazarlama danışmanlığı yaptım. Bu arada Türkiye’nin diplomalı ilk 1200 mentorundan biri olarak, KOSGEB’e akredite bir eğitim kurumunun eğitiminden geçip KOBİ’ler için pazarlama mentoru unvanını aldım. Ta ki, 2016 yılına kadar…

2016 yılında kurduğum Kadınlar Matinesi, bir sosyal girişim. Toplumdaki bir problemin tamamına ya da bir kısmına bir çözüm üreteceksiniz, istihdam yaratacaksınız, yarattığınız model, kopyalanarak yaygınlaştırılabilir olacak. Peki, Kadınlar Matinesi’nin varoluş amacını nasıl tarif ediyoruz derseniz; ikinci el eşya pazarında faaliyet gösteren amatör ya da profesyonel kadın satıcılara yeni satış kanalları açmak, kadınların gelir elde ederek güçlenmesine katkı sağlamak, kadın istihdamı yaratmak ve paylaşım ekonomisine verdiği katkı ile evrene borcunu ödemek derim.

Kadınlar Matinesi’nin kuruluş hikayesi nedir? Kadınlar Matinesi’ni kurarken nereden ilham aldınız ve nasıl bir fark yaratmayı amaçladınız?

Kadınlar Matinesi’nin kuruluş hikayesi aslında biraz da benim kişisel hikayem. 15 yaşından itibaren içimde filizlenen “Bu böyle olmak zorunda mı?” sorusu, aldığım akademik eğitim sayesinde, içinde yaşadığımız sistemi başka bir gözle görebilmeyi ve değerlendirebilmeyi sağladı. Evet, dedim ki, başka bir dünya mümkün! Bu dünyanın sadece bize ait olmadığını bilerek yaşamak, insanların ruhlarını yıkan ve onları birer tüketim robotu haline getiren tüketim anlayışı yerine paylaşım ekonomisinin bir parçası olmak, hak temelli mücadele alanının bir bileşeni olarak da kaptırılmış değerlerden kurtulabilmek…

Bu kişisel çıkarımlar sonunda tam 25 yıl önce hem vejetaryen hem de ikinci el kullanıcısı oldum. Geldik 2013 yılına. Günlerden bir gün yolum Feriköy’deki bit pazarına düştü. İkinci el eşya cenneti, üstelik evime de çok yakın! Dedim ki “Ben de ikinci el eşya satsam…”, yaptım da. Hafta içi danışmanlık, hafta sonu esnaflık. Çok hoşuma gitti ikinci el eşya satmak. Tabii bu arada pazarı, pazarın dinamiklerini anlamaya, ekonomik aktörlerin profilini tarif etmeye şiddetle ihtiyaç duyuyorum. Bir süre yaptığım gözlem ve sohbetler beni hiç hoşuma gitmeyen sonuçlara götürdü. Meğer, ikinci el eşya pazarında son derece eril bir kültür hakimmiş! Cinsiyetçi, kaba ve hoyrat. Tabii, bu durum benim aktivist ruhuma çok aykırı! Ne yapabilirim, bu oyunu kadınlar lehine nasıl yeniden kurabilirim diye düşünmeye başladım ve tam 3 yıl boyunca düşündüm. Sonunda 2016 yılında Kadınlar Matinesi’ni kurdum. Bu sempatik isim, çocukluğumuzdaki gazinoların kadınlar matinesinden ilham alınarak bulundu. Hani kadınlar hep birlikte matineye giderler, ortak sofralarını kurarlar, yerler, içerler, eğlenirler. Bu toprakların kadim geleneği olan “imece”, matine kültürünün eğlencesiyle birleşerek bizim en kıymetli değerlerimizi oluşturdu: Birlikte düşünmek, birlikte çalışmak, birlikte kazanmak, birlikte eğlenmek, bir ortak sofranın etrafında hep birlikte yemek yemek. Yani ortaklaşmak.

İkinci el eşya pazarındaki ilk etkinliğimiz kadınlar arası mezat oldu. Eril bir pazarda şok edici bir adım. Hem alıcılar hem de satıcılar kadın. Üstelik hakim olan mezat anlayışının aksine taşınabilir her türlü ikinci el eşyayı satıyoruz ama ağırlıklı olarak giysi, ayakkabı, çanta ve kişisel aksesuar. Evrene borcunu ödeyebilmek, yıkıcı alışveriş kültürü yerine ikinci el giysi almak ya da satmak. Tüm sattığımız eşyalar temiz ve çok uygun fiyatlı. Ardından diğer etkinliklerimiz geldi: Tarihi mekanların kiralanması, açık hava festivalleri, pazar alanları, bagaj satışı, pop-up ikinci el eşya dükkanları. Masrafların hepsi, yapılması gereken her işte temel prensip imece, ortaklaşma. Kadınlar hem yan yana durmanın önemini deneyimliyor, hem de ekonomilerine ciddi bir katkı sağlıyor. Biz, ikinci el eşya pazarındaki o eril oyunu bozmakla kalmadık, yepyeni bir oyun kurduk. Bırakın rekabet üstünlüğünü, neredeyse rekabeti imkansız bir pazar alanı yarattık.

Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı’nda yer almak size ve Kadınlar Matinesi’ne nasıl bir fayda sağladı?

Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı’nda yer almak, yaptığımız ve yapmayı planladığımız faaliyetler için büyük bir motivasyon ve öz güven iklimi yarattı bizde. Hedef kitlelerimizin gözünde daha da güvenilir, saygın, takdir edilmeyi hak eden, içinde bulunma arzusu yaratan bir noktadayız. Bu duygular, Kadınlar Matinesi’nin yer alan tüm kadınlar için hemen hemen aynı.

Size destek olmak isteyen bireyler ve kurumlar ne yapabilir?

Bizim temel hedef kitlemiz demografik ve sosyo-ekonomik farklılıkları gözetmeksizin kadınlar. Bunun dışında en önemli paydaş olarak yerel yönetimleri görüyoruz. Kamusal alanları kullanabilmek bizim için önemli. Bir de kadın örgütleriyle dayanışmaya çok kıymet veriyoruz. Bunların içinde de en önemlisi galiba Kadın Eserleri Kütüphanesi Vakfı. Onların bir bileşeni olmak bize gurur veriyor. Kısacası, yerel yönetim desteği ve kadın örgütleriyle karşılıklı destek ilişkisi bizim önümüzü açan ilişkiler.

Kadınlar Matinesi olarak gelecekte neler yapmayı hayal ediyorsunuz?

En büyük hedefimiz Türkiye’nin dört bir tarafında eskici kadınlar platformunun kurulması. Gidelim, nasıl yaptığımızı, nasıl başardığımızı anlatalım. Ama onlar da bulundukları coğrafyada, birbirinden farklı ritüelleri olan, hayatlarıyla ekolojik denge içerisinde farklı farklı kadın hikayeleri yazsınlar. Ama ille de ikinci el, ille de hep beraber!