Lizbon Üniversitesi bilim insanlarının City and Environment Interactions dergisinde yayımlanan çalışmasında, koyu renkli araçlar açık renklilere göre çok daha fazla ısı yayarak çevrelerindeki hava sıcaklığını birkaç derece artırdığı görülüyor. Binlerce aracın park edildiği şehirler söz konusu olduğunda, bu gizli etken kentsel ısı adası etkisini ciddi şekilde kötüleştirebilir. Koyu renkli araçlar birer ısı kaynağı Lizbon Üniversitesi’nden
Lizbon Üniversitesi bilim insanlarının City and Environment Interactions dergisinde yayımlanan çalışmasında, koyu renkli araçlar açık renklilere göre çok daha fazla ısı yayarak çevrelerindeki hava sıcaklığını birkaç derece artırdığı görülüyor. Binlerce aracın park edildiği şehirler söz konusu olduğunda, bu gizli etken kentsel ısı adası etkisini ciddi şekilde kötüleştirebilir.
Koyu renkli araçlar birer ısı kaynağı
Lizbon Üniversitesi’nden Márcia Matias ve ekibi, bir siyah ve bir beyaz otomobilin açık havada beş saatten fazla süreyle sıcak yaz gününde bıraktıkları hava sıcaklığını ölçtü. 36°C’lik sıcaklıkta, siyah araç çevredeki havayı asfaltın yanına göre 3,8°C kadar ısıttı. Beyaz aracın etkisi ise çok daha düşük oldu.
Bu fark, renklerin güneş ışığını yansıtma kapasitesinden kaynaklanıyor. Beyaz boya, gelen ışığın yüzde 75-85’ini geri yansıtırken, siyah boya sadece yüzde 5-10’unu yansıtıyor ve geri kalanını emiyor. Arabanın ince metal kabuğu ise hızla ısınıyor ve ısıyı doğrudan havaya salıyor.
Matias, “Şehirde park edilmiş binlerce araç, her biri küçük birer ısı kaynağı ya da ısı kalkanı gibi hareket ediyor. Araçların rengi, sokakların ne kadar sıcak hissedileceğini değiştirebiliyor” diyor.
Kentsel ısı adası etkisi nedir?
Avrupa Birliği’nin Copernicus Dünya Gözlem Programı’na göre, kentsel ısı adası, şehir alanlarının çevresine göre önemli ölçüde daha sıcak olmasına yol açan insan faaliyetleri ve altyapı etkilerini ifade ediyor.
Binaların yoğunluğu havanın dolaşımını azaltırken, asfalt ve beton sıcaklığı depolayarak gece boyunca yavaşça serbest bırakıyor. Otomobiller, klima cihazları ve endüstriyel faaliyetler de ekstra ısı ekliyor. Yaz aylarında Avrupa şehirlerinde yüzey sıcaklıkları kırsal alanlara göre 10-15°C daha yüksek olabiliyor.
Son yıllarda Avrupa, rekor kıran sıcak hava dalgalarına maruz kaldı. Geçen yaz yapılan bir araştırma, iklim değişikliğinin aşırı sıcak hava olaylarından kaynaklanan ölümlerin üç katına çıktığını ortaya koydu.
Aşırı sıcak, sadece rahatsızlık vermekle kalmıyor; tekrarlayan maruz kalma biyolojik yaşlanmayı hızlandırıyor, ruh sağlığını etkiliyor ve çocukları susuzluk, solunum hastalıkları ve ölüm riskine karşı daha savunmasız hale getiriyor. Yaşlılar ve kronik rahatsızlığı olan kişiler en yüksek risk grubunda bulunuyor.
Şehirler ısıya karşı önlem alıyor
Avrupa genelinde bazı şehirler uyum sağlamak için çeşitli adımlar atıyor. Barcelona gibi şehirler, halk kütüphaneleri, okullar ve müzeler gibi “iklim sığınağı” olarak kullanılan kamu binalarını sıcak hava dalgalarında serin alanlar sağlamak için halka açıyor.
Hollanda’nın Breda kentinde ise nehir kıyıları bahçelere dönüştürülmüş ve beton taşlar çim ve ağaçlarla değiştirilmiş; böylece şehrin %60’ı yeşil alan haline gelmiş durumda. 2030’a kadar Breda’nın Avrupa’nın en doğa dostu şehirlerinden biri olması hedefleniyor.
Bu projeler zaman ve yatırım gerektiriyor. Bu nedenle şehirlerde daha hızlı ve ucuz stratejiler gündeme geliyor. Araçlar da bu stratejilerin bir parçası olabilir. Araştırmacılar, Lizbon’daki koyu renkli araçların açık renklere boyanmasının belirli sokakların yansıtıcılığını %20’den yüzde 40’a çıkarabileceğini ve sıcak, rüzgarsız günlerde yüzeye yakın hava sıcaklığını düşürebileceğini ortaya koydu.
Kuzey Carolina Üniversitesi’nden iklim araştırmacısı Sarah Berk, bu yaklaşımı yenilikçi olarak nitelendiriyor. Araştırmalar, genellikle binaların çatı ve yolların rengi üzerine odaklanırken, araçların şehir ısı dengesi açısından göz ardı edildiğini belirtiyor.
Matias, özellikle taksi, teslimat araçları veya belediye araçlarının daha açık renklere boyanmasının etkili bir yöntem olabileceğini savunuyor.
Kaynak:
