“Açık Bilim”in evrensel tanımı, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) çatısı altında 193 ülke tarafından kabul edildi. Bunun yanında ortak standartlara uymayı da kabul eden ülkeler, gelecekteki gelişmelere rehberlik edecek yol haritasını benimseme taahhüdünde bulundu. Taraflarca kabul edilen tanım, şeffaflık, çoğaltılabilirlik, paylaşım ve işbirliğini bilimin temel ilkeleri olarak görüyor. Açık bilimin, birden çok dilde
“Açık Bilim”in evrensel tanımı, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) çatısı altında 193 ülke tarafından kabul edildi. Bunun yanında ortak standartlara uymayı da kabul eden ülkeler, gelecekteki gelişmelere rehberlik edecek yol haritasını benimseme taahhüdünde bulundu.
Taraflarca kabul edilen tanım, şeffaflık, çoğaltılabilirlik, paylaşım ve işbirliğini bilimin temel ilkeleri olarak görüyor. Açık bilimin, birden çok dilde yayınlanan bilimsel bilgiyi, geleneksel bilim camiasının ötesinde tüm bireyler için kolay erişilebilir ve yeniden kullanılabilir şekle getirmesi gerektiği belirtiliyor. Açık bilimin dayandığı temel unsurlar; açık bilimsel bilgi, açık bilim altyapısı, bilimsel iletişim, toplumsal aktörlerin açık katılımı ve diğer bilgi sistemleriyle iletişim olarak sıralanıyor.
UNESCO’ya göre bilimsel yayınların yüzde 70’ine ödeme yapılmadan erişilemiyor. Ancak, son iki yılda bu oran Covid-19 ile ilgili yayınlara erişimin sağlanması dolayısıyla yaklaşık yüzde 30’a kadar geriledi.
Ülkeler dört yılda bir gelişme raporu hazırlayacak
UNESCO’nun tavsiyesini kabul eden üye ülkeler, açık bilim kültürünü ve uygulamasını benimseyerek, her dört yılda bir gelişmeleri hakkında raporlama yapma konusunda anlaşmaya vardılar. Tavsiye karar, üye ülkeleri açık bilim adına bölgesel ve uluslararası finansman mekanizmaları kurmaya, kamu tarafından finanse edilen tüm araştırmaların açık bilim ilkelerine ve temel değerlerine sorumlu olmasını sağlamaya ve altyapıya yatırım yapmaya çağırıyor. Ayrıca üye ülkeleri GSYİH’lerinin en az yüzde birini araştırma ve geliştirmeye katkıda bulunmak için yatırım yapmaya davet ediyor.
Avrupa komisyonu açık bilim politikası eski başkanı Burgelman; “Covid-19 ile ilgili bilimsel bilgi, veri ve yayınların ‘kitlesel paylaşımı açık bilim için kritik bir eşik noktası. Pandemi ile birlikte yaşanan gelişmeler açık bilimin mümkün olduğunu, kariyerlere ve yeniliğe zarar vermediğini ve hepsinden önemlisi, bilgi sürecini hızlandırmaya katkıda bulunduğunu tüm insanlığa gösterdi” şeklinde konuştu.
Kaynak:
