“Şehirde küçük adımlarla büyük değişimler yaratmak ve doğayla uyumlu yaşamak mümkün” 

Sağlıklı gıda arayışı ve gezegenin korunmasına katkı sağlama amacıyla yola çıkan Elif Çatıkkaş ve Yasemin Kırkağaçlıoğlu, Kokopelli Şehirde’yi kurarak, kentlerde ekolojik yaşam pratiklerini yaygınlaştırma hedefiyle çalışıyor. 

Kokopelli Şehirde’nin kurucuları Elif ve Yasemin ile Kokopelli Şehirde’nin kuruluş hikayesi, Fark Yaratanlar Programı ve gelecekte yapmak istedikleri üzerine konuştuk. 

1. Kokopelli Şehirde’den ve kuruluş hikayenizden bahsedebilir misiniz? 

Tabii ki! Kokopelli Şehirde, uzun yıllara dayanan dostluğumuzun ve kurumsal hayatın bize kazandırdığı deneyimlerin bir ürünü. İkimiz de bir yandan farklı sektörlerde kurumsal firmalarda çalışırken bir yandan da doğaya ve sürdürülebilir yaşama olan ilgimizi kaybetmeden, bu alanda neler yapabileceğimizi düşündük. Gezegenin geldiği durum sebebiyle harekete geçmeyi bir ihtiyaç olarak gördük ve önce kendi kapımızın önünden başladık. Ardından edindiğimiz deneyimleri şehirde ekolojik pratiklerle paylaşmak istedik. 

Kokopelli Şehirde, 2017 yılında şehirde ekolojik uygulamaları deneyimleme alanı oluşturmak için İstanbul’da bir sosyal girişim olarak kuruldu. Amacımız, şehir yaşamında ekolojik farkındalığı artırmak ve insanların kolayca uygulayabileceği sürdürülebilir yöntemleri tanıtmak. Bu kapsamda, kompost yapımı, yağmur suyu hasadı ve kentsel gıda yetiştirme gibi konularda uygulamalı çalışmalar yapıyoruz. Çevrimiçi ve uygulamalı olarak kendi mekanımızda bu konularda eğitim programları düzenliyoruz. Özellikle şirketler, bu dönüşümde kilit bir rol oynuyor. Şirket çalışanlarıyla da şehirde ekolojik yaşam üzerine eğitim çalışmaları ve uygulamalı projeler yürütüyoruz. Şirket bahçelerinde bile gıda yetiştirmek mümkün diyorve çalışanlarla birlikte bahçeler kuruyoruz.  

Ekolojik pratiklerin günlük rutinlerimize yerleşmesini kolaylaştırmak için hayata geçirdiğimiz bokaşi kompost seti, ev bahçeciliğini teşvik eden saksıda bostan seti gibi ürünlerimizle bireylere de ulaşıyoruz. 

Kokopelli Şehirde’nin faaliyetlerinden yararlanmak isteyen kişi ve kurumların sayısının artması ve toplumun farklı kesimlerine ulaşma olanaklarının genişlemesi, bizim için yeni bir kurumsal yapı ihtiyacı doğurdu. Bu ihtiyacın sonucunda 2019 yılında Yaşam için Toprak Derneği’ni kurduk. 

Dernek tarafında şu anda aktif olarak Okullar Dönüşüyor programını yürütüyoruz. Devlet okullarının pek çoğu sadece beton bahçelerle kaplı, çocukların dışarıda oturacak bir alanları bile yok. Toprakla, gıdayla bağları kopuk ve maalesef bugün her dört çocuktan biri okula aç gidiyor.  

Biz de Okullar Dönüşüyor programı ile ana sınıfından liseye kadar farklı kademelerde 12 devlet okulunun bahçesini öğretmenler ve öğrencilerle birlikte kendi gıdasını üreten, atıklarını kompost yapan, yağmur suyunu hasat eden ve kendine yeten bahçelere dönüştürdük. 6 bine yakın çocuğa ve onlarınvelilerine ulaştık. Bu bilincin yayılmaya devam etmesi için çalışmalarımıza devam ediyoruz. 

Özetle, şehir hayatının getirdiği zorluklara rağmen herkesin küçük adımlarla büyük değişimler yaratabileceğine inanıyor, şehirde bunun  mümkün olduğunu gösteriyoruz. 

2. Bu süreçte ilham kaynaklarınız nelerdi? Ne gibi konularda zorlandınız? 

Kokopelli Şehirde fikrini hayata geçirirken ilham aldığımız pek çok şey oldu. Toprağı, bitkileri ve ekosistemleri gözlemlemek bize büyük ilham verdi. Kendi bahçelerimizde ve evlerimizde yaptığımız küçük ama etkili değişiklikler, bu değişikliklerin şehirde yaşayan diğer insanlar için de uygulanabilir olduğuna inanmamızı sağladı. Özellikle permakültür ve kent bahçeciliği projeleri, vizyonumuzu şekillendirmemize yardımcı oldu. Kompost yapımı, yağmur suyu hasadı ve kentsel gıda yetiştirme gibi konulardaki deneyimlerimiz başkalarına ilham verme konusunda bize güç verdi. Ayrıca, büyüklerimiz ve çocuklarımız da bize ilham kaynağı oldular. Büyüklerimiz; bahçelerinde kendi gıdalarını yetiştiren, İstanbul’un otlarını bilen ve sıfır atık gibi kavramlar çıkmadan çok önce israf etmeyen yaşam biçimleriyle bizlere örnek oldular. Çocuklarımız ise çoklu krizler çağına rağmen şehirlerde bu dönüşümü başlatmak için elimizden geleni yapmamız gerektiğini bize hatırlatıyor. Sonuç olarak bilgileri ve uygulamaları paylaştıkça çoğalan bir topluluk olduk ve bu topluluğun gösterdiği ilgi ve merak, Kokopelli Şehirde fikrinin hayata geçirilmesinde bizi motive etti. 

Yeni bir girişim olarak başlangıçta finansal kaynak bulmak ve projelerimizi hayata geçirmek için gerekli fonları sağlamak oldukça zordu. Bu süreçte yaratıcı çözümler üretmek ve iş birlikleri geliştirmek zorunda kaldık. En zor olan kısımlardan biri, ekoloji üzerine yapılan çalışmaların  hala hak ettiği önceliği almamaması diyebiliriz. Bize hala “ee peki sizin asıl işiniz ne?” gibi sorular gelebiliyor mesela. Oysa ki biz hem dernek hem de Kokopelli Şehirde sosyal girişimini ayakta tutmak ve projeleri yürütmek için oldukça yoğun bir tempoda çalışıyoruz. 

İnsanların sürdürülebilir yaşam ve ekolojik farkındalık konularında bilinçlendirilmesi sabır ve sürekli çaba gerektiren bir süreç. Özellikle şehirde yaşayan insanların günlük yaşamlarına bu tür uygulamaları dahil etmelerini sağlamak uzun bir yolculuk.  

Bu zorluklara rağmen ilham kaynaklarımız ve topluluğumuzdan aldığımız destekle Kokopelli Şehirde’yi büyütmeye ve daha fazla insana ulaşmaya devam ediyoruz. Her zorluk, yeni öğrenme fırsatları ve büyüme alanları olarak karşımıza çıkıyor. 

3. Kokopelli Şehirde karşılaştığınız veya tanık olduğunuz ne gibi sorunlara çözüm bulmak için hayata geçirildi? Bu sorunlara nasıl çözümler bulmayı umuyorsunuz? 

Kokopelli Şehirde olarak, bireylerden başlayarak şehirleri daha ekolojik ve yaşanabilir alanlara dönüştürmek niyetiyle yola çıktık. Şehirleri dönüştürmek her açıdan değişimi gerektiriyor. Öncelikle düşünme şekillerimizi ve alışkanlıklarımızı, gezegeni tüketen değil, onaran yaklaşımlarla değiştirmeliyiz. 

Sürdürülebilir iş yapma yöntemlerinin günlük rutinlerimize yerleşmesi için yeni uygulamalara, yeni araçlara, yeni becerilere, yeni değerlendirme kriterlerine ihtiyaç var.  Sistem değişikliği için sihirli değnekler aramak yerine Kokopelli olarak; şehirde yaşayan insanların doğayla uyumlu bir yaşam sürmelerini teşvik edecek, basit, uygulanabilir sürdürülebilir pratikleri herkese ulaştırmak için çalışıyoruz. 

Eğitim programları, atölyeler ve bilgilendirici etkinliklerle ekolojik farkındalığı artırıyoruz. Okullarda ve işyerlerinde düzenlediğimiz etkinliklerle ve sosyal medyadaki bilgilendirici içeriklerle çocuklardan yetişkinlere kadar geniş bir kitleye ulaşıyoruz.  

Şehirde sağlıklı, taze gıdaya erişimin zor olması nedeniyle gıda güvencesi sorununu çözmek için kent bahçeciliği projeleriyle balkonlarda, çatılarda ve küçük bahçelerde gıda yetiştirilmesini teşvik ediyoruz. Eğitim programları ve uygulamalı çalışmalarla şehirde gıda yetiştirmenin yollarını paylaşıyoruz.  

Şehirdeki en büyük sorunlardan biri olan organik atıklar konusunda kompost yapmayöntemlerini paylaşarak organik atıkların yeniden toprağa kazandırılması için çalışıyoruz. Eğitim programları, atölyeler ve yeni çıkan “Çöpten Toprağa: kompost” kitabımızla 7’den 70’e herkesle kompost yapımı konusunda bilgi paylaşıyoruz.  

Su döngüsünün kırılması ve yağmur suyunun boşa gitmesi bir diğer sorun. Bu konuda da küçük ölçekli yağmur suyu hasadı sistemleri kurarak yağmur suyunu topluyor ve bu suyu bitki sulama gibi amaçlarla kullanıyoruz.  

Tüm bu değişim sürecinde, insanların bireysel çabalarının toplumsal değişim yaratma konusunda yeterli olabileceğine dair inançsızlık en büyük sorunlardan biri diyebiliriz. Topluluk bahçeleri ve gönüllü programları gibi katılımcı projelerle, insanların bir araya gelerek ortak çözümler üretmesini sağlıyoruz. Bu sayede hem bireysel hem de toplumsal düzeyde değişim yaratılmasına katkıda bulunuyoruz. 

4. Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı’nda yer almak size nasıl bir fayda sağladı? 

Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı’nda yer almak, Kokopelli Şehirde olarak bize çok çeşitli faydalar sağlamaya başladı. Öncelikle bu program sayesinde projelerimiz ve çalışmalarımız daha geniş kitlelere ulaşıyor. Henüz iki ay gibi kısa bir zaman geçmesine rağmen artan bu görünürlük, çalışmalarımıza olan ilginin de artmasına katkı sağladı. Daha fazla insanın sürdürülebilir yaşam pratikleri ve ekolojik farkındalık konularında bilgi sahibi olmasını mümkün kılacağını düşünüyoruz. 

Aynı zamanda Fark Yaratan olarak seçilmek güven duyulan bir konuma da gelmemizi sağladı. Bu durum farklı kamu, özel sektör gibi kurumlarla bağlantı kurmayı kolaylaştırıyor. Program aracılığıyla kurabildiğimiz bağlantılar ve iş birliklerinin projelerimizin kapsamını genişletmemize ve daha etkili çözümler üretmemize yardımcı olacağını öngörüyoruz.  

Program kapsamında verilen eğitimler ve mentorluk desteğinin organizasyonel kapasitemizi artırmamıza yardımcı olacağını ve takımımızın profesyonel gelişimine de önemli katkılarda bulunacağını düşünüyoruz. 

Son olarak, Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı, toplumsal etki yaratma konusunda bizi daha da motive etti. Fark yaratma misyonumuzu daha güçlü bir şekilde yerine getirmemizi sağlıyor. Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı, Kokopelli Şehirde’nin büyümesine, gelişmesine ve toplumsal etkisini artırmasına katkı sağlamaya başladı ve büyük bir ivme ile bu etki artışının devam edeceğini düşünüyoruz.  

5. Kokopelli Şehirde ile gelecekte neler yapmayı hayal ediyorsunuz? 

Kokopelli Şehirde olarak gelecekte pek çok heyecan verici projeyi hayata geçirmeyi hedefliyoruz.En büyük amacımız, şehirlerde sürdürülebilir ve ekolojik yaşamı daha yaygın hale getirmek. Bunun için eğitim programlarımızı ve atölyelerimizi genişleterek daha fazla insanın ekolojik farkındalık kazanmasını sağlamayı amaçlıyoruz. Özellikle okullarla ve şirketlerle iş birliği yaparak hem çocuklara hem de yetişkinlere sürdürülebilir yaşam pratiklerini öğretmeye devam edeceğiz. 

Ayrıca, şehirde kent bahçeciliği projelerinin yaygınlaştırılması için çalışmalara devam edeceğiz. Balkonlarda, çatılarda ve küçük bahçelerde gıda yetiştirilmesini teşvik ederek şehirde yaşayan insanların kendi yiyeceklerini üretmelerine yardımcı olmaya devam etmeyi planlıyoruz. 

Son olarak, uluslararası düzeyde de projeler geliştirmeyi ve diğer ülkelerdeki benzer girişimlerle işbirlikleri yaparak, küresel ölçekte sürdürülebilirlik ve ekolojik farkındalık konularında fark yaratmayı hayal ediyoruz. Kokopelli Şehirde olarak, herkesin doğayla uyumlu bir yaşam sürebileceğine ve küçük adımların büyük değişimler yaratabileceğine olan inancımızla, bu yönde çalışmaya devam edeceğiz. 

6. Gelecek dönemlerde Fark Yaratanlar olmak isteyenlere neler önerirsiniz? 

Gelecek dönemlerde Fark Yaratanlar olmak isteyenlere sabırlı ve kararlı olun diyebiliriz sanırım. Kokopelli olarak yedinci yılımızda Fark Yaratan olarak seçildik. Yolunuzda kararlılıkla ilerleyin ve küçük katkılarınızın büyük değişimler yaratabileceğini kendinize hep hatırlatın.