Muğla’nın Ula ilçesine bağlı Gökovalı köylerinde yetişen Gökova Altın Susamı (Sesamum indicum), bölgenin en eski tarım bitkilerinden biri olarak birçok susamdan ayrılır. Slow Food Gökova Birliği’nin girişimleriyle Gökova susamı, küresel Slow Food hareketinin Ark of Taste (Tatların arkı) kataloğuna dahil edildi. Muğla’nın Ula ilçesine bağlı Gökovalı köylerinde yetişen Altın Susam, bölgenin en eski tarım bitkilerinden biri
Muğla’nın Ula ilçesine bağlı Gökovalı köylerinde yetişen Gökova Altın Susamı (Sesamum indicum), bölgenin en eski tarım bitkilerinden biri olarak birçok susamdan ayrılır. Slow Food Gökova Birliği’nin girişimleriyle Gökova susamı, küresel Slow Food hareketinin Ark of Taste (Tatların arkı) kataloğuna dahil edildi.
Muğla’nın Ula ilçesine bağlı Gökovalı köylerinde yetişen Altın Susam, bölgenin en eski tarım bitkilerinden biri olarak öne çıkıyor.
Yeraltı su seviyesinin düşük olduğu Ula köyü, susam tarımı için elverişli koşullar sunuyor. Az su isteyen ve kuraklığa dayanıklı bu bitki, bölgede temel gelir kaynağı haline gelmiş durumda. Üstelik yağ oranı yüzde 50-60 arasında değişen bu susamın yağı oldukça değerli; Gökovalı üreticiler için hem ekonomiye katkı sağlıyor hem de geçimlerini iyileştiriyor.
Bu minik ama anlamı büyük tohum, sessizce bir sınır daha aştı. Slow Food Gökova Birliği’nin girişimleriyle, Gökova Susamı, küresel Slow Food hareketinin Ark of Taste (Tatların Arkı) kataloğuna dahil edildi.
Nesli tükenme tehlikesi altındaki miras gıdaların kaydedildiği bu uluslararası listede bugün yaklaşık 6 bin 600 ürün var. Gökova susamı da artık onların arasında.
Bu listeye girmek bir ödül gibi görünse de aslında daha çok bir uyarı: “Korumazsanız kaybolacak.” İklim değişikliği, artan sıcaklıklar, yüksek verimli hibrit tohumların cazibesi… Bütün bunlar Ula’nın tarlalarındaki susamın geleceğini tehdit ediyor.
Bu yıl yine susam hasadını kutlama zamanı geldi. 27-28 Eylül 2025’te, Ula Gökova Pazaryeri’nde Hasat Festivali düzenleniyor. Programda susam hasadı, belgesel gösterimi, atölyeler, söyleşiler, çocuk etkinlikleri ve açık hava sineması var.
Bir gıda ürününün festivalle taçlanması, aslında sadece üretimi değil, çevresindeki kültürü, hikayeyi ve belleği de korumanın bir yolu.
Köylülerle üreticilerin aynı masada buluştuğu, susamlı lezzetlerin paylaşıldığı bu festival, bir tarımsal ürünün sadece sofraya değil, kimliğe de ait olduğunu hatırlatıyor.
Bitkinin olgunlaştığında açılarak tohumlarını saçan kapsül benzeri yapısı, “Açıl Susam Açıl” ifadesini Gökova’nın sihirli sözcüğü yapıyor.
Muğla mutfağında susam kullanımı, sadece tahin-pekmezle sınırlı değil. Susam helvası, susamlı katmer, susamlı badem ezmesi, çitirmek gibi susamın çok farklı yorumları sofraları çeşitlendiriyor.
Tarih boyunca pek çok uygarlık tarafından şifa amaçlı kullanılan susam, günümüzde lezzeti ve besin değeriyle sofralarda yerini koruyor. Muğla’da tahin ve üzüm pekmezinin karıştırılmasıyla hazırlanan karışım, özellikle kahvaltılarda ekmeğin üzerine sürülerek tüketiliyor. Ayrıca susam, yörede ekmek ve kurabiyelere lezzet ve doku katmak için de tercih ediliyor.
Uzmanlar, bu yerel tohumun korunmasının hem tarımsal mirasın yaşatılması hem de bölge ekonomisinin sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahip olduğunu vurguluyor.
