“Uzay teknolojileri, gelecekte ekonomiyi şekillendiren önemli bir unsur olacak”

Türkiye’nin ilk uzay, havacılık temalı interaktif eğitim merkezi Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi (GUHEM), her yaş grubundan bilimseverin uzay, havacılık ve teknoloji konularında bilgi ve deneyim edinmesini sağlamak ve genç nesillere ilham vermek için çalışıyor. 

4-10 Ekim Dünya Uzay Haftası’na özel GUHEM Genel Müdürü Halit Mirahmetoğlu ile GUHEM’in kuruluş hikayesine, etkinlik ve eğitimlerine, farklı paydaşlarla geliştirdikleri projelere ve Türkiye’nin uzay ve havacılık alanındaki gelişmelerine dair keyifli bir röportaj gerçekleştirdik. 

Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi’nin kuruluş hikayesi ve amacı nedir? 

Bursa, sanayi alanındaki önemli konumuyla ülkemizin önde gelen şehirlerinden biri. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) ise bu potansiyelin farkında olarak hem Bursa’nın hem de Türkiye’nin geleceğine yönelik stratejik adımlar atıyor. 2013 yılında, BTSO Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, “Gökmen Projesi”ni hayata geçirerek Türkiye’nin uzay ve havacılık vizyonunu şekillendirmeye yönelik önemli bir adım attı. Dünyadaki önemli uzay ve havacılık merkezlerinden ilham alınarak projelendirilen GUHEM, 2020 yılında BTSO öncülüğünde ve TÜBİTAK’ın katkılarıyla kuruldu.  

GUHEM’in amacı, gençlerimize bu alanlarda ilham vermek ve farkındalık yaratmak. Gençlerimizin geleceğin bilim insanları, mühendisleri ve astronotları olması için onlara ilham olmak istiyoruz. 

GUHEM’de ziyaretçileri neler bekliyor? Eğitimlerinizden, projelerinizden ve deneyim alanlarınızdan kısaca bahsedebilir misiniz?  

GUHEM’de ziyaretçilerimizi interaktif ve ilham verici bir bilim eğitim merkezi deneyimi bekliyor. 150’den fazla interaktif düzenek ile uzay ve havacılık teknolojilerini eğlenceli ve eğitici bir şekilde keşfetme şansı buluyorlar. Eğitim programlarımızda robotik, astronomi, uzay teknolojileri ve pilotaj gibi farklı alanlarda atölyeler yer alıyor. Ayrıca, gerçekçi bir uzay istasyonu modülü ve atmosfer olaylarını simüle eden özel deneyim alanlarımızla ziyaretçilere benzersiz bir deneyim yaşatıyoruz.  

Her yaştan ziyaretçiye hitap eden bu programlarımız, onların gelecekteki kariyerleri ve ilgi alanları için bir kıvılcım yaratmayı amaçlıyor. Amacımız sadece bilgi vermek değil, bu alanlara duyulan ilgiyi artırarak uzay ve havacılık dünyasına adım atmalarını sağlamak. 

GUHEM hem Bursa içinden hem de Bursa dışından nasıl bir ilgiyle karşılaşıyor? Ziyaretçi profilinizden bahsedebilir misiniz?  

GUHEM, hem Bursa’dan hem de Türkiye’nin dört bir yanından büyük ilgi görüyor. Ziyaretçi profilimiz oldukça geniş: 7-17 yaş arası öğrenciler, üniversite öğrencileri, öğretmenler, aileler ve uzay meraklıları merkezimizi ziyaret ediyor. Özellikle okulların düzenlediği gezilerle genç kitlelere ulaşıyoruz. Bunun yanında, kız öğrencileri de cesaretlendirmek adına özel programlar düzenliyor ve uzay bilimlerinin herkese açık olduğunu göstermeye çalışıyoruz.  

2023-2024 döneminde başta Bursa, İstanbul, Eskişehir, Kütahya, Çanakkale, Balıkesir gibi yakın iller olmak üzere Türkiye’nin her yanından bin 200’ün üzerinde okulumuzu ağırladık. Farklı programlarla merkezimizi günde yaklaşık bin kişi ziyaret ediyor. Alanımız 7 yaş üzeri için özel olarak tasarlanmış olsa da minik misafirlerimizi de unutmadık ve 4-6 yaş için de çocuk galerimizde faaliyetler düzenliyoruz. Çocuklarımız GUHEM’i çok iyi biliyorlar, neredeyse her hafta sonu ailesiyle tekrar ziyaret eden müdavimlerimiz bile var. Kurulduğumuz günden bugüne 1 milyondan fazla ziyaretçiyi ağırladık ve yarısından fazlası 18 yaş altı çocuklardı ve düzeneklerin hem çok eğlenceli olduğunu hem de öğretici olduğunu belirttiler.  

Bunun haricinde, uluslararası arenada da bilinirliğimizi her geçen gün artırmaya devam ediyoruz. Son yıllarda Türkiye Uzay Ajansı ile birlikte gerçekleştirdiğimiz iş birlikleri kapsamında Türki Cumhuriyetler başta olmak üzere 40’ın üzerinde milletten ziyaretçileri ağırladık.  

Türkiye’de son zamanlarda uzay ve havacılık alanında önemli adımlar atılıyor. Bu gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu alanlarda nitelikli insanlar yetiştirmek Türkiye için neden önemli?  

Türkiye’nin uzay ve havacılık alanındaki atılımlarını son derece olumlu buluyorum. Türkiye Uzay Ajansı’nın kurulması, milli uydu projeleri ve astronot seçimleri gibi adımlar Türkiye’nin bu alanda söz sahibi olabileceğinin bir göstergesi. Ancak bu alandaki en büyük ihtiyaç nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi. Bu sadece teknolojik bağımsızlık için değil, aynı zamanda küresel arenada rekabet edebilmemiz için de kritik bir öneme sahip.  

Uzay teknolojileri, gelecekte ekonomiyi şekillendiren önemli bir unsur olacak. Bu nedenle gençlerimizi erken yaşlardan itibaren bu alanlara yönlendirmeliyiz. GUHEM olarak, bu alandaki insan kaynağını yetiştirmek için üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz.  

Sizce Türkiye’yi bu alanlarda gelişme sürecinde ne gibi zorluk ve fırsatlar bekliyor? GUHEM bu konuda nasıl bir katkı sağlıyor?  

Türkiye’nin uzay ve havacılık alanındaki en büyük zorluklarından biri, yeterli sayıda nitelikli teknik personelin yetiştirilmesi olabilir. Buna ek olarak, altyapı yatırımlarının sürdürülebilirliği de önemli bir başka zorluk. Ancak bu zorluklar aynı zamanda büyük fırsatlar da yaratıyor.  

Mesela GUHEM’in ilk açıldığı süreçte pandemi nedeniyle neredeyse bir sene fiziksel olarak ziyaretçi alamamıştık. Öngörülemeyen bu durumdan çevrimiçi pek çok etkinlik gerçekleştirerek istifade ettik. Halen daha zaman zaman hem öğrencilere hem de öğretmenlere yönelik çevrimiçi etkinlikler düzenliyoruz.  

GUHEM, gençlerimize uzay ve havacılık hakkında bir vizyon sunarak, onları Türkiye’nin teknolojik geleceğine hazırlıyor; gençlere bilimsel kariyerlerinde ilham veren bir platform sunuyor. Gençlerimizi uzay teknolojileri ve havacılık alanlarında eğiterek bu sektörlerin gelişimine katkı sağlamayı hedefliyoruz. Ayrıca, uluslararası iş birlikleri geliştiriyor ve dünyadaki bilim merkezleri ile ortak projeler yapıyoruz. Geleceğe yönelik vizyonumuzu genişletmek adına uluslararası ağlarda ve toplantılarda yer alıyor, yaptığımız çalışmaları küresel ölçekte hem tanıtıyor hem de geliştirme fırsatı buluyoruz.  

Özel şirketler GUHEM ile nasıl iş birlikleri kurabilir? Kurumsal projelerinizden bahseder misiniz?  

GUHEM olarak özel sektörle iş birliklerine büyük önem veriyoruz. Şirketler, merkezimizde düzenlenen etkinlikler aracılığıyla gençlerle buluşabilirler ve onların havacılık ve astronomi alanında eğitim almalarına destek verebilirler. Ayrıca, AR-GE projelerine katkı sunarak kendi inovasyon süreçlerini geliştirme fırsatına sahip olabilirler. Örneğin, teknoloji şirketleri drone  ve robotik alanında bizimle ortak projeler gerçekleştirebilir, savunma ve havacılık şirketleri de kendi ürün ve hizmetlerini tanıtırken bir yandan da geleceğin mühendis adaylarını cesaretlendirebilirler.  

Bu iş birlikleri hem gençlerin bu alanlarda deneyim kazanmasını sağlar hem de şirketlerin sosyal sorumluluk projelerine katkıda bulunmalarına olanak tanır.  

Sosyoekonomik açıdan kısıtlı imkanlara sahip çocuklar ve gençler için projeler gerçekleştiriyoruz. Bazen hiç uçağa binememiş bir çocuğumuza GUHEM’de uçak kullanmayı öğretiyoruz; bazen ise okulundaki kısıtlı imkanlar sebebiyle hiç laboratuvar dersine girememiş çocuklarımızla laboratuvarlarımızda yosunları inceliyor, öğretmenlerine uzayda topraksız tarım yapmayı öğretiyoruz. Kız çocuklarımızla havacılık alanında özel etkinlikler düzenliyor, onların Ay yürüyüşü simülasyonunu deneyim etmesini sağlıyoruz.  

Bir diğer önemli gücümüz de Dünya Uzay Haftası’nın ulusal koordinatörüyüz. Dünya Uzay Haftası, bilim ve teknolojinin insan hayatına katkılarını kutlayan uluslararası bir etkinlik haftası. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 1999 yılında aldığı kararla her yıl 4-10 Ekim tarihleri arasında kutlanan bu önemli hafta, uzay araştırmalarının gelişimini ve uzayın barışçıl kullanımlarını teşvik etmeyi amaçlıyor. Bu vesileyle GUHEM olarak her yıl Türkiye’nin çeşitli illerinde uzay temalı binlerce etkinlik düzenlenmesini kolaylaştırıyoruz. Bu etkinliklere de hem sivil toplumun hem de özel sektörün katılımını bekliyoruz. 

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri kapsamında, imkanı kısıtlı gruplar için terzi işi projeler üretebiliriz. Çocuklar, gençler ve onların ailelerine ulaşmak isteyen tüm kurumlara kapımız açık diyebilirim.  

Son olarak, buradan ileride uzay ve havacılık alanında kariyer yapmak isteyen gençlere neler önerirsiniz?  

Uzay ve havacılık alanında kariyer yapmak isteyen gençlere en büyük tavsiyem, meraklarını asla kaybetmemeleri olur. Bilimsel düşünceyi geliştirmek, sorgulamak ve araştırmak bu alanlarda çok önemli. Matematik ve fizik gibi temel bilimlere ilgi duymanın yanı sıra yaratıcı ve yenilikçi düşünceye sahip olmak da bir o kadar değerli.  

Ayrıca, uzay çok disiplinli bir alan. Herkesin bu sektörde kendine uygun bir yer bulabileceğine inanıyorum. Avukat olmak isteyen bir genç, uzay hukuku konusunda çalışabilir; doktor olmak isteyen bir genç ise uzay ve havacılık tıbbı alanında kariyer yapabilir.  

GUHEM’de bu merakı pekiştirmek ve çocuklara bir vizyon sunmak için çeşitli atölyeler düzenliyoruz. Hayallerini büyük tutmalarını ve bu yolda denemekten ve öğrenmekten asla vazgeçmemelerini tavsiye ederim.