Özgül öğrenme güçlüğü ve belirtileri nedir?

YÖRET Vakfı’nın gerçekleştirdiği Online Merak Ediyordum Öğrendim Dizisi’nin 7 Ekim’deki söyleşisinin konusu “Özgül Öğrenme Güçlüğünün Erken Fark Edilmesi” oldu. Söyleşide Çocuk Gelişimi Uzmanı Emine Ergün; özgül öğrenme güçlüğünün belirtilerini, tiplerini ve bu konuda öğretmenlerin önemini anlattı.

Özgül öğrenme güçlüğünün, öğrenme süreci sırasında bireyin bilgi kazanımının güçleşmesi ve öğrenme alanlarının etkin bir şekilde işlev görmemesi olduğunu ifade eden Çocuk Gelişim Uzmanı Emine Ergün, “Bu, çeşitli genetik ve çervresel etmenlerin rol oynadığı, biyolojik temele dayanan bir durum, zekâ geriliği değil. Özgül öğrenme güçlüğü olan bireyler farklı düşünürler. Düşünme, yol, çözüm bulma stratejileri farklıdır. Temel belirtileri arasında, dinleme ve kendini sözel olarak akıcı bir biçimde ifade edememe, kendini organize etme ve planlamada zorluklar, çok hareketlilik ya da çok yavaşlık ve dikkat sorunları yer alır. Makas kullanma, düğme ilikleme gibi el-göz ve motor koordinasyonlarında ciddi zayıflıkları vardır. Görsel ve işitsel algı sorunları çok önemli bir yer tutar. Mekânda kavram bilgileri, saat bilgisi, yer yön bilgilerinde zorluk yaşarlar. Örneğin, ‘Yarın makarna yemiştik’ derler. Sağını-solunu karıştırma en tipik belirtilerdendir. Çalışma alışkanlığı çok kalitesiz olabilir. Engellenmekten, ‘Hayır’ denmesinden, sabretmekten pek hoşlanmazlar ve değişikliğe uyum sağlamakta zorlanırlar” şeklinde konuştu.

“İlköğretim döneminde tanı alırlar”

Özgül öğrenme güçlüğünün mevcut eğitim-öğretim sistemiyle ve akademik başarıyla ilintili bir tanı olduğunu açıklayan Ergün, “Bu nedenle, bu yönde belirti gösteren çocuklar ilköğretim döneminde tanı alır. Kliniklere sıklıkla akademik başarısızlık ya da okula uyum sorunları olarak başvururlar. Özgül öğrenme güçlüğü belirtileri gösteren her çocuk aynı özellikleri taşımaz. Bu özelliklerin belirlenmesi ve tanı alması için ayrıntılı bir psikoeğitsel değerlendirmeye ihtiyaç vardır. Özgül öğrenme güçlüğüne dikkat eksikliği, hiperaktivite ve çoğunlukla duygusal problemler eşlik edebilir” dedi.

Disleksi, diskalkuli, disgrafi

Üç tip özgül öğrenme güçlüğüne değinen Ergün, “Disleksi, okuma güçlüğüdür. Disleksisi olan biri kafiyeli kelimeleri öğrenmede, heceleri saymakta, kelimelerdeki sesi duymakta, değişik sesleri ayırt etmede, harflerin seslerini öğrenmede, harflerin isimlerini ve şekillerini hatırlamada güçlük çekebilir. Okurken ve yazarken kelimelerdeki harflerin yerlerini değiştirebilir. Çok kullanılan kısa kelimeleri yanlış okuyabilir veya hiç okuyamayabilir. Uzun kelimeleri okurken bocalayabilir. Diskalkuli, matematik öğrenme güçlüğüdür. Rakamları ters yazma, nesne sayıp adet belirtmede, ritmik saymada, sayı dizisinde eksik rakamı bulmada, toplama, çıkarma, geri saymada zorluk belirtileri arasındadır. Disgrafi ise yazı yazmada zorluktur. Harfleri ters yazma, satır takibi yapamama, kelimeler arasında boşluk bırakmama, yazım ve noktalama işaretlerine dikkat etmeme gibi belirtileri vardır” şeklinde konuştu.

İki önemli paydaş

Sınıf öğretmeni ve rehber öğretmenin iki önemli paydaş olduğuna da dikkat çeken Ergün, “Özgül öğrenme güçlüğünü ilk olarak sınıf öğretmeni fark eder ve rehber öğretmeni bilgilendirir. Daha sonra, aileye bilgi verilir. Aile özel eğitim ve rapor süreciyle ilgili bilgilendirilir. Rehber öğretmenin aileyi hastaneye yönlendirmesi işlemleri hızlandırabilir. Bunun için sınıf öğretmenlerinin ve rehber öğretmenlerinin özgül öğrenme güçlüğünü bilmesi gerekir. Bu sebeple, asıl hedef kitle okul öğretmenleri, anne-babalar olmalı ki erkenden tanı konulabilsin” dedi.

YÖRET Vakfı’nın bir sonraki etkinliği 14 Ekim’de “Çevrim İçi Eğitim Süreçlerini İnteraktif Hale Dönüştürme: Zoom Sınıflarında Oyunlar” hakkında gerçekleşecek.