“Kadın balıkçılar öncelikle görünür olmayı talep ediyor”

İnsanın doğayla uyumlu olduğu adil bir toplum için faaliyet gösteren Kadın Balıkçılar Derneği’nin Yönetim Kurulu Başkanı Kübra Ceviz Sanalan, 4 Mart tarihinde Radyo Gedik’te yayınlanan İyilik Elçileri’nin konuğu oldu. Sanalan; kadın balıkçıların sorunlarını, taleplerini, mavi ekonomi kavramını ve Mavi Gezegen Mavi İşler projelerini anlattı.

Hikayesi 2007 yılında yayımlanan bir yüksek lisans teziyle başlayan ve 2019 yılının 8 Mart Emekçi Kadınlar Günü’nde dernekleşen Kadın Balıkçılar Derneği’nin Yönetim Kurulu Başkanı Kübra Ceviz Sanalan, “Türkiye’de resmi kadın balıkçı sayısı 400 olsa da, emekçi kadın balıkçıların sayıları binleri buluyor. Aile balıkçılığı yapan bütün kadınlar balıkçı sayıldığından aslında her 30 balıkçıdan biri kadın balıkçı. Oysa kadınlar; sadece eşlerine, babalarına, kardeşlerine yardım edenler olarak görülüyorlar. Yani, bir kadın bütün hayatı boyunca bir erkeğe yardım ediyor olarak gözüküyor. Tekneyle avlanmaktan ağ örmeye, tekne tamirinden bu balıkların satışına kadar her aşamada kadın balıkçılar bütün sektörün içindeler. Hatta kadınlar bu işi örgütleyenler, organize edenler olarak işin liderleri. Erkekler ön planda gözükse de arka planda kadınlar var” sözleriyle kadın balıkçıların sektördeki yerini anlattı.

“Türkiye’nin dört bir yanından kadın balıkçılar sürekli iletişim halinde”

Kadın balıkçıların sorunlarına da değinen Sanalan, “Pek çok sektörde olduğu gibi erkek mesleği olarak görülen balıkçılıkta kadınlar uzun yıllar görünmez olmuş, hatta tekneye binmeleri uğursuzluk sayılmış. Kadınlar uzunca bir süre tekneye alınmamış olsalar da onun haricindeki her aşamada yine bulunmuşlar. Daha sonra, eşlerini kaybetmeleri, engellilik durumları gibi sebepler ve liderlik yetenekleriyle tabuları zamanla yıkmışlar. Türkiye’de tekne sahibi ya da ortaklığı olmayanlar, kooperatiflere ve karar mekanizmalarına dahil olamıyor ve resmi balıkçı belgesi alamıyor. Bu sebeple, kadınlar balıkçılıkta görünmez bir hal alıyor. Kadın balıkçıların ilk talepleri görünür olmak, ardından da karar mekanizmalarına katılmak. Dernek olarak bu kadınların okuma-yazma öğrenmesi, finansal beceriler kazanması, liderlik becerilerini geliştirmesi amaçlarıyla programlar düzenliyoruz. Bu programların en önemli sonucu kadınların birbirleriyle dayanışması oldu. Türkiye’nin dört bir yanından sürekli iletişim halindeler. Daha görünür olmayı, kadın balıkçı olarak tanımlanmayı, haklarından yararlanmayı ve karar mekanizmalarına katılmayı talep ediyorlar” dedi.

“Denizlerdeki ufacık bir kayıp bile artık çok kritik”

Avrupa Birliği’nin mavi deniz stratejisi çerçevesinde yeni vizyonu olan mavi ekonomiden bahseden Sanalan, “Gezegendeki canlıların varlığının yüzde 50’den fazlası deniz ve okyanuslara, milyonlarca insanın geçimi denizlere bağlı. Ancak, denizler kirlilik, iklim değişikliği, aşırı avlanma gibi çeşitli nedenlerle biyolojik çeşitlilik kaybına uğruyor.  İklim krizi denizleri olumsuz etkiliyor ve kaynaklar doğru kullanılmıyor. Oysa kaynaklar sınırsız değil. Milyonlarca insanın geçimini ve gıda teminini sağlayan denizleri daha sürdürülebilir kullanmalıyız. Ufacık bir kayıp bile artık çok kritik. Mavi ekonomi; denizel kaynakları en etkin biçimde kullanmayı ve gelecek nesillere doğru aktarmayı misyon ediniyor. Bu doğrultuda, mavi ekonominin en büyük amaçlarından biri, kadınları ve gençleri bu ekonomiye dahil etmek” ifadesinde bulundu.

“Balığı tüketmenin tek yolu taze tüketmek değil”

Özellikle balıkçılığın çok kritik olduğu Akdeniz ülkelerinde balık stoklarının azalması, denizel gıda güvenliği gibi konuların önemine vurgu yapan Sanalan, “Türkiye’de özellikle avcılık sonrası balık kaybı çok fazla, hatta yüzde 45’e kadar çıkabiliyor. Dünyada ise bu yüzde 10 civarında. Oysa bu balıklar bizim geleceğimiz. Gelecek nesiller balık bulamayacaksa, israfımız yüzünden olacak. Dolayısıyla dernek olarak, artan balıkları nasıl değerlendirebileceğimizi düşündük. Geçmişten beri kadınların bu ıskarta balıkları değerlendirdiğini biliyoruz. Bu tarifleri yeniden gündeme getirerek balık israfını önlemek üzerine bir proje geliştirdik. Mavi Gezegen Mavi İşler projemizle, öncelikle geleneksel tarifleri bir araya getirip insanlara yeniden tanıtmayı amaçlıyoruz. Herkese açık çevrimiçi atölyelerimiz sırasında karşılaştığımız yeni tarifler de oluyor. Balığı tüketmenin tek yolunun taze tüketmek olmadığını gösteriyoruz. Buna ek olarak mavi ekonomiyi tanımayı ve kadınlara tekneye çıkmak haricinde farklı iş olanakları sağlamayı amaçlıyoruz” dedi.

“Daha iyi bir dünyayı birlikte yaratmak dileğiyle” sloganıyla Serpil Güzel Ün’ün gönüllü olarak hazırlayıp sunduğu Radyo Gedik’te yayımlanan “İyilik Elçileri” programının, Kadın Balıkçılar Derneği ile gerçekleşen yayınının podcastine aşağıdan ulaşabilirsiniz.