Effie Awards Türkiye Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi açıklandı

Reklamverenler Derneği liderliğinde, Bahçeşehir Üniversitesi Reklamcılık Bölümü iş birliğiyle hazırlanan ‘’Effie Awards Türkiye Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi’’ açıklandı.

2018’den bu yana Reklamverenler Derneği liderliğinde, Bahçeşehir Üniversitesi Reklamcılık işbirliğiyle hazırlanan “Effie Awards Türkiye Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi” reklam sektörünün bu konuda en kapsamlı ve uzun soluklu araştırmasıve sektörün tek başvuru kaynağı olma nitelikleriyle öne çıkıyor.

Effie Awards Türkiye Yarışması’nda ödül kazanan ve finale kalan televizyon reklamlarının, toplumsal cinsiyet eşitliği parametreleri çerçevesinde incelendiği araştırma bulguları, reklamlarda yansıtılan toplumsal cinsiyet rollerindeki ve temsiliyet dağılımlarındaki trendleri gözlemlemeyi mümkün kılıyor.

Araştırmanın 2024 raporunda, 127 Effie ödüllü, 107 finalist olmak üzere toplam 234 TV reklamı üzerinden nihai değerlendirme yapıldı. 

Araştırmanın 2024 sonuçları ile ilgili ilk açıklamaları Effie Awards Türkiye 2025 ödül töreninde yapan Reklamverenler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Pura, “Dünya genelinde, çeşitli ülkelerde sürdürülen bu tip projelerde, düzenli ölçüm yapan ve sonuçlarını irdeleyen tek ülke konumundayız. Bu süreçte, ölçemezsen yönetemezsin sloganıyla hareket ettik ve ilk iş olarak ölçüm çalışmalarını başlattık. 2018’den beri sürdürdüğümüz TV reklamlarında cinsiyet eşitliği raporumuzdan bugün elde ettiğimiz sağlıklı sonuçlar, sektöre doğru mesajları verdiğimizi gösteriyor’’ dedi.

Raporun öne çıkan bulguları şöyle:

Ana karakterdeki dengeli cinsiyet dağılımı devam ediyor: Araştırmanın ilk fazı olan ve on yılı kapsayan dönemde (2007-2018) ortalama %35 olarak raporlanan kadın ana karakter görünürlüğünün, 2019’dan itibaren istikrarlı bir seviyede olduğu gözlemleniyor. 2024 yılında kadın ana karakter görünürlük düzeyi yüzde 48 olarak gerçekleşti.

Kadın dış ses kullanımı geçtiğimiz iki seneden daha düşük: Dış ses kullanımındaki gelişme de dikkat çekici. İlk dönem raporunda %10 ile en keskin eşitsizliğin yaşandığı alanlardan biri olan kadın dış ses kullanımı, her geçen yıl artış göstererek 2024 yılında yüzde 29 seviyesine ulaştı.

Geleneksel olarak erkeklerle özdeşleştirilen ürün kategorilerinde kadın ana karakter görünürlüğü artış gösterdi: Ürün kategorilerine bakıldığında kadın ana karakterlerin Banka ve Finans reklamlarındaki temsili artarak yüzde 52’ye ulaştı ve erkeklerle eşitlendi. Telekomünikasyon ve Otomotiv kategorilerinde erkek ağırlığı sürüyor. Ev temizlik ve bakım alananında ise erkek temsili yüzde 9’dan yüzde 26’ya yükseldi, ancak artış hızı yavaşladı.

Banka ve finans kategorisinde sağlanan denge örneğinde olduğu gibi, geleneksel kalıpların ötesine geçilerek tüm sektörlerde kadın ve erkek temsiliyetinin eşitlenmesi önemli.

Reklamlardaki yaş ve beden ayrımcılığına engellilik durumu da eklendi: TV reklamlarında kadınlar genellikle 20’li yaşlarında resmedilmeye devam ediyor. 50+ kadın ana karakter kullanımı sadece yüzde 4. Buna karşın, erkek ana karakterlerin görünürlüğünde, sınırlı olsa da çeşitlilik gösteren yaş temsilleri var. 50+ erkek karakterler yüzde 19 ile kadınların 5 kat üzerinde.

Benzer bulgular beden ölçüsü için de geçerli: Büyük beden kadın ana karakterlerin görünürlüğü yok denecek kadar az (%5), büyük beden erkek ana karakterlere ise kadınlardan 6 kat fazla yer verilmiş (%28). 

2024’te Effie ödüllü ve finalist TV reklamlarında engelli bireyler hiç yok. 2022 yılında engelli bireylerin TV reklamlarındaki varlığı yüzde 1,4 olarak gerçekleşmiş, 2023’te ise bu oran yüzde 2.

Bu sonuçlar, dünya genelindeki duruma paralellik gösteriyor. Ancak 2024’te, engelli karakterler nüfus gerçeklerini yansıtacak biçimde Effie ödüllü ve finalist TV reklamlarında hiç yer bulamamış.