Sosyal girişim ne kazandırmalı?

Sosyal girişimlerin önemli bir kısmı, ortak sorunlara sürdürülebilir çözümler üretmekle birlikte ‘gelir’ ve ‘kârlılık’ modelleri de içerir.

Yaşanan çoğu sorunun ortadan kaldırılması veya etkisinin azaltılması noktasında küresel ya da bölgesel finans ve insan kaynağının yeterli olmadığı aşikar. Zira sorunlara yenilikçi ve sürdürülebilir çözümler geliştirmeyi amaç edinen çok sayıda girişim mevcut. Bu bağlamda Türkiye’de sosyal girişimcilik algısının gelişip yaygınlaşması büyük önem taşıyor. Çünkü çoğu ülkede olduğu gibi çeşitli şartlarla bağlantılı olarak sayısız problem yaşanıyor; coğrafi koşullar, iklimsel şartlar, kozmopolit yapı, jeopolitik konular gibi birçok başlık altında şekillenen ve çözüm bekleyen sayısız sorun söz konusu…

Gerek bu alanda yürütülen rehberlik ve eğitim çalışmaları, gerekse kuruluşların farkındalığı sosyal girişimciliğin her geçen gün daha fazla duyulmasına katkı sağlıyor. Bununla birlikte ortak sorunlara sürdürülebilir çözümler üretmenin yanı sıra bir gelir modeli olduğunun da bilinmesi önem taşıyor.

Psikolojik yaklaşım, sosyal girişimcilik kavramında bazı soru işaretlerine neden olabiliyor. Bunun temel nedeni, kavramsal açıdan ‘yardımlaşma’ ve ‘sorunlara çözüm’ algısıyla ele alınması. Bu noktada bazı detayları inceleyerek konuya açıklık getirmek mümkün.

Sosyal girişimcilik santrali

Sosyal girişimciler için zaman ve uzamın güç santrali büyük oranda iyilikle çalışıyor, bu kesinlikle doğru; belli sorunlar bazen geçmişten gelen anılarla, bazen edinilen bilgilerle beraber ele alınıyor, beyin fırtınalarıyla çözüme yönelik projeler geliştiriliyor, en nihayetindeki çıkış noktasında ise belli konularda insanlara, doğaya, vb. odaklara fayda sağlanması amaçlanıyor.

Dünya üzerindeki sayısız problemden bir tanesine bile çözüm üretmenin manevi gücü olağanüstü. Ancak bunların dışında da bazı gereklilikler söz konusu. Bir örnekle açıklamaya çalışalım.

İyilikle şekillenmiş bir girişimcilik fikri; pet şişelerin kapaklarının atıldığı küçük kutular, bunlar ilçe belediyeleri ile iş birliği içerisinde belli noktalara konumlandırılsın. Üzerlerinde tanıtıcı yazılar, panolarda tanıtıcı çalışmalarla farkındalık yaratılmaya çalışılsın, web sitesi ve sosyal medya üzerinden bilgilendirmeler sağlansın, en nihayetinde toplanan plastik kapaklar hem geri dönüşümle ekonomiye kazandırılsın hem de bu kazanımdan elde edilen gelirle çeşitli kuruluşlara destekte bulunulsun. Yakın bir örneği geçtiğimiz yıllarda başlamış ve büyük başarı elde eden bir sosyal girişimcilik fikri.

Burada ekonomiye kazandırma konusuyla birlikte plastik malzemenin karşılığı olarak elde edilecek gelir, kendi başına bir iş modelini, operasyonel süreç giderlerini karşılamayı da beraberinde getirmek durumunda. Bu aşamada bağışlar, fon destekleri, ilçe belediyesi ve potansiyel diğer desteklerin de iyiliğin artmasını, belki başka illerde hatta yurt dışında olmasını beraberinde getirebileceğini öngörmek de mümkün.

Bu yönde elde edilecek kazanımların tamamen operasyonel anlamda kullanılmaması hedeflenebilir. Fikrin paydaşları, bu konuyu kendi çalışmalarının karşılığı olarak bir gelir modeli olarak da pek tabi ele alabilirler. İyilik de kazansın siz de.

Gelir modelinin önemi

Sosyal girişimcilik sahiplerinin Türkiye’de yaptıkları işle geçimlerini sağlamaları, günümüzde çeşitli zorluklarla karşı karşıya. Bu nedenle de sosyal girişimciler ağırlıklı olarak kurum ve şirketlerden fon bulmaya çalışıyor. Bu durumun sosyal girişimciliğin hem fikirsel hem de kamuoyu nezdinde artan gelişimi neticesinde önümüzdeki süreçte farklılaşması bekleniyor.

İşlerliği için sosyal girişimcilik santralleri, hemen her ‘girişimcilik’ alanında olduğu gibi gelir ve kar modelleri barındıran bir saha, bu ‘gerekliliğin’ olumsuz yargılara neden olmaması önemli.

Yeni nesil paza kazanırken yaptığı işlerin anlam taşımasını da önemsiyor. Sosyal girişimciliğin önü bu nedenle son derece açık. Dünyada milyonlarca dolar gelir sağlayan, bir yandan da toplumların, doğanın sorunlarına kilit çözümler getiren çok sayıda (ama yüzlerce değil) sosyal girişim var. Bu açıdan anlamak, fayda ve kazanımları aynı potada düşünmek önem taşıyor.