Dünya’nın artan sıcaklığının, insan fizyolojisinin tolere edebileceğinden daha şiddetli etkileri olduğu günümüzde kabul gören bir görüş. İnsanlığın miras aldığı istikrarlı iklimden uzaklaşması, gelecek nesiller için beklenmedik gelişmelere yol açacak. Buna bir örnek, mevcut hastalıkların yeni yerlerde ortaya çıkması ya da hızlı bir şekilde yayılması olabilir. Sivrisinek kaynaklı bir enfeksiyon olan sıtma, son on yılda her
Dünya’nın artan sıcaklığının, insan fizyolojisinin tolere edebileceğinden daha şiddetli etkileri olduğu günümüzde kabul gören bir görüş.
İnsanlığın miras aldığı istikrarlı iklimden uzaklaşması, gelecek nesiller için beklenmedik gelişmelere yol açacak. Buna bir örnek, mevcut hastalıkların yeni yerlerde ortaya çıkması ya da hızlı bir şekilde yayılması olabilir.
Sivrisinek kaynaklı bir enfeksiyon olan sıtma, son on yılda her yıl yarım milyondan fazla insanın ölümüne yol açtı. Çoğunluğu çocuk olan bu kurbanların neredeyse tamamı (2022’de yüzde 95) Afrika’da yaşıyordu.
Sivrisinekler bulaşıcı hastalıkları oluşturmak için üç kaynağa ihtiyaç duyar: sıcaklık, nemli hava ve üremek için su birikintileri.
Bu üç unsurun yanı sıra küresel ısınma nasıl bir fark yaratabilir?
Parazitler atakta
Leeds Üniversitesi Su ve Sağlık uzmanı Mark Smith ve Lincoln Üniversitesi’nde aynı dalda uzman olan meslektaşı Chris Thomas, ‘’İklim ve sıtma bulaşması arasındaki ilişki karmaşıktır ve yaklaşık otuz yıllık yoğun bir çalışma konusudur’’ diyor.
Bu araştırmaların çoğu, sıtma vakalarının ve ölümlerinin küresel merkez üssü olarak Sahra Altı Afrika’yı gösteriyor. Smith ve Thomas, sıcaklık ve su hareketi projeksiyonlarını birleştirerek sıtma riskinin kıta çapında bir analizini yaptı.
Elde ettikleri sonuçlar, özelikle Batı Afrika’da sıtma bulaşması için koşulların genel olarak daha az uygun hale geleceğini gösterdi.
Araştırma sonuçları, sıcaklık ve nemin ve aynı zamanda Mısır’daki Nil nehri gibi çok fazla insanın yaşadığı bölgelerin gelecekte bulaşıcı sivrisineklerin üreyip çoğalmasına uygun olan muhtemel yerler olduğunu gösterdi.
Araştırmacılara göre bu durum, potansiyel olarak sıtma endemik bölgelerde yaşayan insanların 2100 yılına kadar bir milyardan fazla artacağı anlamına geliyor.
Southhampton Üniversitesi’nde küresel sağlık alanında kıdemli araştırma görevlisi olan Micheal Head, ‘’İtalya’daki Vebeto ovaları, Batı Nil virüsünü barındırabilen ve bulaştırabilen Culex sivrisinekleri için ideal bir yaşam alanı olarak ortaya çıkıyor’’ diyor.
Newcastle Üniversitesi’nde parazit epidemiyolojisi alanında kıdemli öğretim görevlisi olan Mark Booth, sıtma ve dang gibi sivrisinek kaynaklı hastalıkların küresel yayılımının değişeceğini ve ısınan bir dünyada 20’den fazla tropikal hastalık üzerinde yapılan araştırma modellemesinden çıkarılan en net sonucun bu olduğunu aktarıyor.
Booth, tatarcıklar tarafından bulaştırılan Bluetongue virüsünün, evrimleştiği subtropikal Asya ve Afrika’dan daha uzaklardaki Orta Afrika, Batı Rusya ve ABD’de koyunları enfekte etmesinin beklendiğini söylüyor.
İnsanları etkileyen bazı hastalıkların seyrinin daha da kötüleşeği öngörülürken, UCL akademisyenlerinden nörobilimci Sanjay Sisodiya ve yer sistemi bilimcisi Mark Maslin, iklim değişikliğinin bazı beyin hastalıklarının semptomlarını şiddetlendirdiğini de tespit etti.
Sisodiya ve Maslin, Afrika’da evrimleşen bir tür olan insanların 20C ile 26C arasında ve yüzde 20 ile yüzde 80 nem aralığında rahat ettiklerini söylüyor. Halihazırda pek çok insan beyni tercih ettiği sıcaklık aralığının sınırına yakın yaşıyor ve çalışıyor. Bu nedenle sıcaklık ve nemdeki küçük artışlar bile önem arz ediyor.
Tek gezegen, tek sağlık
Sağlıklı kalmak için ne tüketildiği veya ne sıklıkta egzersiz yapıldığını düzenlemenin dışında insanların kontrolu ötesinde gerçekleşen pek çok unsur var.
Canterbury Üniversitesi’nde epidemiyoloji ve çevre sağlığı alanında doçent olan Arindam Basu, ‘’Dünya genelinde sürekli olarak aşırı hava olayları rapor ediliyor ve bunların daha sık ve yoğun hale gelmesi bekleniyor. Bunlar birbirinden ayrı konular değildir’’ diyor.
Basu, özellikle küresel ısınma nedeniyle yaşam alanları değiştikçe insanlar ve hayvanlar arasında sıçrayabilecek patojenlerden kaynaklanan yeni hastalıkların ortaya çıkma tehlikesine dikkat çekiyor.
‘’Ormanlar tarıma açılmak için yok edildikçe ve egzotik hayvan ticareti devam ettikçe insanlar ve vahşi hayvanlar arasındaki yakın temas artıyor. Aynı zamanda, permafrostun çözülmesi buzun altında saklı mikropları serbest bırakıyor’’ diyor.
Patojenler, enfekte ettikleri insan ve hayvanlarla aynı ekosistemleri paylaştığından, acilen yeni bir sağlık anlayışına ihtiyaç duyulduğu vurgulanıyor. İnsanların, vahşi yaşamın ve çevrenin sağlığını optimize etmek amacıyla gerekli adımları atmaları gerekiyor.
Artan iklim krizi nedeniyle ortaya çıkan hastalıklar, diğer her şeyle olan sayısız bağlantımızı ve yaşam barındırdığı bilinen tek gezegendeki ortak kırılganlığımızı ortaya koyuyor.
Kaynak:
https://www.weforum.org/agenda/2024/06/climate-change-rise-new-diseases/
