UN Women raporu: Dünya kadın haklarında alarm veriyor

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) ve BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi (UN DESA) tarafından yayımlanan Toplumsal Cinsiyet Eşitliği 2025 Durum Raporu, dünyada toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda geri adımlar atıldığını ortaya koyuyor. Rapora göre mevcut eğilimler devam ederse, 2030 yılında 351 milyon kadın ve kız çocuğu hâlâ aşırı yoksulluk içinde yaşamaya devam edecek.

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği derinleşiyor

·      Kadınlarda aşırı yoksulluk oranı 2020’den bu yana yüzde 10 seviyesinde sabit kaldı.

·      Çatışmalar, kadınlar ve kız çocukları için giderek daha ölümcül hale geliyor. Bugün 676 milyon kadın ve kız çocuğu ölümcül çatışmaların yakınında yaşıyor. Bu, 1990’lardan bu yana kaydedilen en yüksek rakam. 

·      2024 yılında 64 milyondan fazla kadın, erkeklere oranla orta veya ileri düzeyde gıda güvensizliği yaşadı.

·      Yeni teknolojiler ve küresel krizler mevcut eşitsizlikleri derinleştiriyor: İklim değişikliği 2050 yılına kadar 158 milyon kadını daha yoksulluğa itebilir. Bu kadınların neredeyse yarısı Sahra Altı Afrika’da yaşıyor. 

Yapay zeka, erkeklerin yüzde 21’ine kıyasla kadınların yüzde 28’inin işlerini elinden alabilir ve bundan en çok genç ve eğitimli kadınlar etkilenebilir.

·      Dünyada yılda 2,7 trilyon dolar silahlara harcanıyor. Ancak toplumsal cinsiyet eşitliğinde hala 420 milyar dolar açık var.

·      Cinsiyete dayalı dijital uçurum kapatılırsa, 2050’ye kadar 30 milyon kadın ve kız çocuğu aşırı yoksulluktan çıkabilir. 42 milyon daha gıda güvencesine kavuşabilir. 2030’a kadar 1,5 trilyon dolar, 2050’ye kadar ise toplamda 100 trilyon dolardan fazla GSYİH artışı sağlanabilir.

Diğer yandan rapor, yeterli yatırım yapılırsa toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşmanın mümkün olduğuna vurgu yapıyor ve bazı kazanımların altını çiziyor:

·      Yatırımlar sonucunda kız çocuklarının okulu tamamlama olasılığı her zamankinden daha yüksek oldu.

·      Anne ölümleri 2000-2023 arasında neredeyse yüzde 40 azaldı.

·      Son beş yılda, dünya genelinde 99 yeni veya iyileştirilmiş yasa, ayrımcılığı ortadan kaldırdı, kadınların haklarını güçlendirdi ve toplumsal cinsiyet eşitliğini dönüştürdü.

·      Yasalar, politikalar, kurumsal mekanizmalar, araştırma ve veri, önleme, hizmetler ve bütçeler gibi kapsamlı önlemleri olan ülkelerde, yakın partner şiddeti oranları, diğer ülkelere göre 2,5 kat daha düşük.

·      Son on yılda, iklim müzakerelerinde kadınların liderliği iki katından fazla arttı. 2015’te kadınların temsil oranı 10’da 1’in altındayken, 2024’te neredeyse 4’te 1’e yükseldi. Bu durum yine de eşitlikten hala uzak.

Toplumsal cinsiyet eşitliği ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi konusunda dünyanın önde gelen veri kaynağı olan Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Durum Raporu, 100’den fazla veri kaynağından yararlanarak kadınlar ve kız çocuklarının 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SKA) kapsamındaki ilerlemesini ortaya koyuyor.