Türkiye’nin doğal miras alanları fotoğraflanıyor

2013 yılından beri dünyanın çeşitli ülkelerinde düzenlenen Wiki Loves Earth Yarışması, Türkiye’de ilk defa bu yıl Viki Yeryüzünü Seviyor adıyla düzenleniyor. Wikimedia Topluluğu Kullanıcı Grubu Türkiye’den Başak Tosun ve Zafer Batık ile yarışmanın tüm detaylarını konuştuk.

Yarışmayı Türkiye’de düzenleme fikri nasıl çıktı?

Zafer Batık: Wikimedia Topluluğu Kullanıcı Grubu Türkiye, internette kendi anadilimizde içeriğin gelişip zenginleşmesi için çalışan gönüllülerden oluşuyor. Dünyanın çeşitli ülkelerindeki benzer toplulukların katılımı ile düzenlenen bu yarışmada Türkiye’nin yer almasının, ülkemizdeki doğal anıtları tanıtmak ve öne çıkarmak için güzel bir fırsat olacağı düşüncesiyle yarışmanın yerel ayağını düzenlemeye karar verdik.

Yarışmanın amacı nedir?

Başak Tosun: İnsanları dünyadaki doğal miras alanlarının fotoğraflarını çekmeye ve bu fotoğrafları paylaşmaya teşvik etmek istiyoruz. Bu yarışma kapsamında çekilen fotoğraflar serbest lisansla yayımlanacak ve herkes ücretsiz olarak fotoğraflara erişebilecek. Bunun yanı sıra fotoğraflar, tüm dillerdeki ilgili Vikipedi maddeleri zenginleştirilecek ve her türlü eğitim veya tanıtım içeriğinde kullanılabilecek. Yarışmayla pek çok görsel malzemeye kavuşacağız.

Yarışmanın konusu; Türkiye’deki doğal miras alanları. Hangi alanlar dahil buna?

Zafer Batık: Yarışma organizatörleri çelişkili bir durum yaşanmaması için genelde ülkelerin resmi listelerini istiyorlar. Biz de, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sitesinde bulunan altı koruma alanı türündeki alanları ekleyerek listeyi oluşturduk. Bu alanlara millî parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiat koruma alanları, yaban koruma alanları ve sulak alanlar dahil.

Yarışmaya kimler katılabiliyor ve nasıl başvurulabiliyor?

Başak Tosun: Yarışmaya Wikimedia Commons üzerinden kendi çektikleri fotoğrafları yükleyen herkes katılabiliyor. Sadece yarışmaya katılırken bir hesap açmaları gerekiyor. Bu hesabı açarken de daha sonrasında iletişim kurulabilmesi için e-posta adreslerini eklemeleri önemli.

Yarışmanın kuralları neler?

Zafer Batık: Yarışmanın aslında üç temel kuralı var. İlk olarak telif kuralları gereği kendi çektikleri fotoğrafları yüklemeleri gerekiyor. Bu en önemli kural. Bir diğer kural, değerlendirme için listedeki alanlarda çekilen fotoğraflar olmalı. Bu fotoğraflar oradaki bir manzara fotoğrafı olabileceği gibi, sadece bir bitkinin, bir böceğin ya da bir hayvanın fotoğrafı olabilir. Son olarak da, en az 2MP çözünürlüğünde bir fotoğraf olması gerekiyor.

Şu ana kadar kaç kişi katıldı? Nasıl bir ilgi var?

Başak Tosun: Şu ana kadar 2 bin 700’ün üzerinde fotoğraf yüklendi. Bu fotoğraflar 740 ayrı kullanıcı tarafından yüklendi ve en önemlisi de bu kullanıcıların 685’i yani yüzde 93’ü yarışma başladıktan sonra üye olan kullanıcılar.

Dereceye girenleri neler bekliyor?

Zafer Batık: Türkiye’deki değerli jürilerimizin yapacağı değerlendirmeler sonrasında ilk 3’e giren yarışmacılara çeşitli meblağlarda hediye çekleri dağıtacağız. Ayrıca, jüri tarafından seçilen ilk 10 fotoğraf uluslararası yarışmaya gönderilecek. Bu yarışmanın kazananı ise 2021 yılında Tayland’da gerçekleşecek Wikimania etkinliğinde ağırlanacak ve tüm masrafları kuruluş tarafından karşılanacak. Fotoğrafçılık konusunda uluslararası bir yarışmada dereceye girmek de tabii ki katılımcılar için önemli olacak.

Yarışmayla ilgili hedefleriniz neler? Yaratmak istediğiniz farkındalıktan bahseder misiniz?

Başak Tosun: Bu yarışmanın iki ana amacı var. Birincisi ülkelerin doğal miraslarını kayıt altına alınarak dünyanın en büyük ücretsiz ansiklopedisi olan Wikipedia’da, bu alanlara ait arşivler oluşturmak. İkinci ve öncelikli hedef ise bu arşivin ticari olmayan çalışmalarda ücretsiz olarak kullanılabilmesini sağlamak. Türkiye’nin uzak bir yerinde veya dünyanın başka bir ülkesinde yapılan bir araştırmada, bir öğrenci yapacağı ödevde bu fotoğrafları kullanarak araştırmasını veya ödevini zenginleştirebilir. Görselin kullanımıyla hem araştırma daha ilgi çekici olabilir hem de ülkemizin tanıtımına katkıda bulunulabilir.

Türkiye’deki Wikimedia Topluluğu Kullanıcı Grubu’nu bize tanıtabilir misiniz? Bu grup nasıl oluştu? Kaç kişisiniz?

Zafer Batık: Wikimedia Topluluğu Kullanıcı Grubu Türkiye, 2016 yılında Vikipedi gönüllüsü bir grup internet kullanıcısının başlattığı bir oluşum. Amacımız, gönüllü olarak Türkçe Vikipedi’ye, diğer Vikipedi dil sürümlerine ve gönüllülerin içerik üretmesine dayalı diğer projelere (ör. Vikiveri, Vikisözlük) katkı verenleri desteklemek, gösterilen çabayı tanıtmak ve yaygınlaştırmak. Dünyanın her yerinde kendi anadillerinde veya ilgi duydukları tematik alanda ücretsiz olarak serbestçe erişilen kaliteli içerikler geliştirilmesini sağlamak için çalışan bu tür topluluklar var. Eğitim kurumlarıyla, müzelerle, arşiv kurumları ile birlikte çalışıp çok yaratıcı ve faydalı işler yapıyorlar. Dünyada yapılan çalışmaları görüp, “bizler de evlerimizde, bilgisayarlarımızın başında bireysel olarak içerik üretmenin dışında el ele verip bu tür işler de gerçekleştirelim” düşüncesiyle topluluk doğdu. İlk adım, Vikipedi gönüllülerinin duyurularının ve sorularının paylaşıldığı, sitede sol menüde yer alan “Köy Çeşmesi”nde editörlerin bu fikri ortaya atıp tartışmasıyla atıldı. Sonrasında, konuşup tanışan istekli gönüllülerin bir araya gelmesiyle de topluluk kuruldu. 

Herkesin katılabileceği bir grup mu? Bu gruba dahil olmak isteyenler neler yapmalı?

Başak Tosun: Grup herkese açık ama üye olmak için Vikipedi’de ve/veya Vikisözlük, Vikiveri, Vikikitap gibi bir projeye aktif olarak katkı verme (en az altı aydır kayıtlı olma, en az 500 düzenleme yapma) şartı aranıyor. Projelerin aktif katılımcısı olmayan kişiler, bir süre projelere çevrimiçi olarak katkı verdikten sonra bu şartı karşılıyor duruma gelip topluluğa katılabilir. Toplantılarımız herkese açık; tanışmak, deneyimli kullanıcılar ile görüşüp projeleri daha yakından tanımak için herkes katılabilir.

Vikipedi’deki içerik düzenlemelerini nasıl yapıyorsunuz? Kimlerden destek alıyorsunuz? ‘Sosyal girişimcilik’ içeriği konusunda İmece ile bir çalışma yapmışsınız. Bunun gibi projeler oluyor mu? Bunlar için Wikimedia globalden onay alınıyor mu?

Zafer Batık: Gönüllüler, içerik düzenlemelerini kendi kaynaklarını kullanarak yapıyor. Bunu bireysel bir iş olarak görüyoruz. Ancak, Vikiprojeler veya Vikimaraton dediğimiz etkinlikler düzenleyerek belli bir konuda yardımlaşarak çalışmak da tabii ki mümkün. Yararlanabileceğimiz kitap, dergi gibi kaynakların ve internet bağlantısının olduğu herhangi bir mekânda, bazı gönüllülerin bir araya gelip bilmediği teknik soruları birbirine sorarak ya da içerik ile ilgili görüş alışverişi yaparak çalışması çok zevkli. Topluluğumuz, bu tür etkinlikler organize etmeye çalışıyor. Mart ayında Kadın Eserleri Kütüphanesi’nde kadın sanatçıları hakkında yazmak üzere toplandık. Covid-19 salgını nedeniyle fiziksel olarak bir araya gelemesek de, video konferans oturumunda buluşarak vikimaraton yapmaya başladık. Örneğin, İKSV Caz Festivali’nin desteği ile Caz Günü’nde caz severlerle buluşarak, caz sanatçıları hakkında maddeler ürettik. Bahsettiğiniz İmece platformu ile olan çalışmada tek bir maddeyi el birliği ile kapsamlı ve kaliteli hale getirmek üzere çalışıldı. Bizimle temasa geçen herkesle böyle bir çalışma gerçekleştirmeye hazırız. Bir yerden onay alınması söz konusu değil. Bir dili konuşan insanlar o dildeki Vikipedi’yi gönüllü olarak kendileri geliştirirler. Bu tür etkinlikleri de kendi inisiyatifleri ile düzenlerler.