Türkiye, toplumsal cinsiyet eşitliğinde 153 ülke arasında 130’uncu sırada

Dünya Ekonomik Forumu’nun 2020 Küresel Cinsiyet Uçurumu raporuna göre Türkiye, toplumsal cinsiyet eşitliğinde 153 ülke arasında 130’uncu sırada yer alıyor. Bu konuda eşitliğin sağlanamaması, kadın cinayetleri, tecavüz, taciz ve istismarın engellenmesinin önüne geçiyor.

Cinsiyet kavramı, erkek ve kadın arasındaki biyolojik bölünmeyi ifade ederken, toplumsal cinsiyet, kadınlık ve erkekliğin toplumsal oluşumuna karşılık gelir. Dolayısıyla toplumsal cinsiyet; cinsel farklılıkların temeli olan biyolojik determinizmi reddederken, onun kültürel ve sosyal olarak inşa edildiğini savunur. Simone de Beauvoir’ın ünlü “Kadın doğulmaz, kadın olunur” cümlesi tam da bunu anlatır.  

Toplumsal cinsiyet eşitliği ise, kadınları ve erkekleri gelir, eğitim, çalışma saatleri gibi konularda karşılaştıran istatiksel bir ölçüdür. Bu sosyolojik ölçüm, araştırmacıların toplumun belirli alanlarda nasıl ilerlediğini veya gerilediğini anlamalarına yardım eder. Peki Türkiye toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda ne durumda?

Türkiye 130’uncu sırada

Dünya Ekonomik Forumu’nun 2020 Küresel Cinsiyet Uçurumu raporuna göre, Türkiye toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda 153 ülke arasından 130’uncu sırada yer alıyor. Toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik puanlama ekonomik hayata katılım, siyasi hayata katılım, eğitim hizmetlerine erişim ve sağlık hizmetlerine erişim olmak üzere dört kritere göre yapılıyor. Bunlara göre Türkiye, kadınların ekonomiye katılımı ve fırsat eşitliği kategorisinde 136, işgücüne katılımda 135, aynı işe eşit ücrette 106, eğitim olanaklarına erişimde 13, sağlıkta 64 ve siyasi yaşamda temsilde 109’uncu sırada yer aldı.

2020’nin ilk iki ayında 49 kadın cinayeti ve 19 şüpheli kadın ölümü var

Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin sağlanamaması ataerkil sistemin de devam etmesine sebep oluyor. Erkek egemen bu sistem, hukukta da erkeklerin yanında yer alıyor. Bunun sonucunda, kadın cinayetleri, tecavüz, taciz ve istismar önlenemiyor. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun raporlarına göre 2019 yılında erkekler tarafından 474 kadın öldürüldü. 2020’nin ilk iki ayında ise 49 kadın cinayeti ve 19 şüpheli kadın ölümü gerçekleşti.

Çözüm 6284 sayılı kanun ve İstanbul Sözleşmesi

Şiddet uygulayanlara uzaklaştırma, yakın koruma gibi birçok tedbiri düzenleyen; kadınları maddi olarak güçlendirmekten kimlik değiştirmeye birçok hak tanıyan ve kadın örgütlerinin yıllarca süren mücadelesi sonucu yürürlüğe giren 6284 sayılı kanun ve İstanbul Sözleşmesi etkin uygulandığı takdirde kadınları koruyor. Ancak, yetkili kurum ve kuruluşlar, bu kanun ve sözleşmeyi etkin bir şekilde uygulamıyor, tam tersine çeşitli suçlulardan kaydı olan veya ceza alan kişileri serbest bırakarak tekrar suç işlemelerinin önünü açıyorlar.

Görünürlüğü ve farkındalığı daha az olan şiddet türleri de var

Bununla birlikte, kadınlar günümüzde cinsel şiddet, cinsel taciz, cinsel istismarın dışında görünürlüğü ve farkındalığı daha az olan şiddet türlerine de maruz kalıyor. Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin hazırladığı Kavramlar Sözlüğü’nde bu şiddetlerin hepsi yer alıyor. “Duygusal, romantik, cinsel bir beraberlik içerisinde ya da beraberlik bittikten sonra partnerlerden birinin diğeri ya da birbiri üzerinde güç ve kontrol kazanmaya çalıştığı, zarar verici davranış biçimleri” olarak tanımlanan flört şiddeti görünürlüğü daha az olan şiddet tiplerinden biri. Bir diğeri olan sanal şiddet ise “Teknoloji araçları ve/veya sosyal medya ağlarının baskı ve kontrol amacıyla kullanılarak şiddet uygulanması” olarak tanımlanıyor. “Fiziksel olarak ya da sanal yollarla takip etmek, özel alanına ve sınırlarına saldırarak kişinin güvenli alanını daralmak, ‘hayır’ cevabını kabul etmeyerek tehdit ve korku uyandıracak şekilde ısrarlı ve sistematik şiddet uygulamak” olan ısrarlı takip ve “kişiyi kendi algısından ve hafızasından şüphe duyacak hale getirecek şekilde sürekli manipüle etmek olarak tanımlayabileceğimiz duygusal şiddet türü” olan gaslighting de görünürlüğü ve farkındalığı daha az olan şiddet tipleri arasında yer alıyor.