Akmerkez ve Ek Biç Ye İç, tüketim ekonomisinin simgelerinin başında gelen alışveriş merkezlerinin, sürdürülebilirlik ve yerel tarım için de çalışabildiğini hayata geçirdikleri Terasta Tarım Projesi ile bize gösterdi. Akmerkez Genel Müdürü Murat Kayman ve Ek Biç Ye İç Genel Koordinatörü Aycan Tüylüoğlu ile projeyi, projenin yarattığı etkiyi ve sürdürülebilir tarımın önemini konuştuk.

Plazaların ortasında tarım yapma fikri nasıl çıktı? 

Murat Kayman: Dünya kaynaklarının hızla tükendiği, iklim değişikliği konusunun dünyadaki tüm ülkelerin ana gündem maddelerinden biri haline geldiği günümüzde; sadece kar ve büyüme odaklı bir iş anlayışından bahsetmemiz mümkün değil. Bu noktada bizlere düşen pek çok görev ve sorumluluk var. Kaynakları etkin kullanmaktan iş süreçlerimizi sürdürülebilir kılmaya kadar bir dizi başlıktan oluşan bu görevleri de yerine getirmeye özen gösterdik. Doğal yaşama ve kentsel tarıma destek olmak, sağlıklı gıda üretimi sağlayabilmek amacıyla biz de terasımızda bulunan 750 metrekarelik alanı sürdürülebilir tarıma ayırarak, bu konuda farkındalık yaratacak bir çalışma yapmaya karar verdik.

Akmerkez ve Ek Biç Ye İç işbirliği nasıl başladı?

MK: Bizler gibi, şehirde verimli ve sürdürülebilir bir hayat kurmak isteyen; İstanbul’u yaşanır ve yaşayan bir şehir haline dönüştürmek isteyen Ek Biç Ye İç ekibiyle 2016’da yollarımızın kesişmesiyle bu projeyi daha üst noktalara çıkarmak üzere güzel bir iş ortaklığı başlattık. 2017 yılında Türkiye’de ilk kez bir alışveriş merkezinin çatısında sürdürülebilir ve yerel tarımı “Teras’ta Tarım Projesi” aracılığı ile hayata geçirdik. Şehrin yükselen binaları arasında yaşayarak doğayla ilişkisini günden güne yitiren, ama artık kendi gıdasını nasıl yetiştireceğini öğrenmek isteyen insanlara 750 metrekarelik teras alanında rol model oluşturmanın mutluluğunu yaşıyoruz.

Terasta Tarım projesiyle neyi hedefliyorsunuz? Projenin kapsamından bahsedebilir misiniz?

MK: İstanbul’da şehrin ortasında kentsel tarımın mümkün olduğunu kanıtlayan Akmerkez, aslında bir nevi tüketimin merkezi olarak görülen alışveriş merkezinde üretmenin de mümkün olduğunu gösteriyor. Burada biraz olsun doğaya yaklaşmak, doğadan ilham almak isteyen herkesi bir araya getiriyoruz ve kendi gıdasını üretmek isteyen insanlara rol model olmayı hedefliyoruz.

“Terasta Tarım” projesi ile yıl içinde yetiştirilen 150’den fazla çeşit ve yaklaşık 220 kilogram sebze, meyve ve bitkinin hasadı da misafirlerin katılımıyla gerçekleşiyor. Buradaki başlıca amacımız ‘sürdürülebilirlik’. Yağmur sularını depolayarak arazinin bir kısmını bu su sayesinde sulayabiliyoruz. Aynı zamanda serada kışın da üretime devam ediyoruz. Buraya geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılmış yükseltilmiş yataklarda topraklı sistemlerimizi, Ek Biç Ye İç’in alamet-i fahrikası suya dayalı yetiştirme (hidroponik/akuaponik) sistemleri ve gıda atıklarını toprağa dönüştürmeye yönelik kompost sistemi yerleştirdik. Permakültür uygulayabilmek için; yükseltilmiş yataklar, rüzgarkıran ağaçlar, yürüme yolları, timer’a bağlı sulama sistemi ve bazı çok yıllık aromatik bitkiler buradaki sistemi ayrıştıran teknik detaylar.

Projeye katılanları nasıl aktiviteler bekliyor?

MK: Buraya dışarıdan giren bir kişi sadece bir noktaya bakarak bütünü hakkında fikir edinemez. Burada doğa ile ilgili insanlara bütünü kavratmak adına aktarılması gereken; farklı dönemlerdeki üretimlerin küçük ve önemsiz görünen özelliklerle aslında nasıl birbirinden ayrıldığı. Günün yorgunluğundan kaçıp nefes arası vermek isteyen gönüllülere burada doğayı tanımlama ve görevlerini sınıflandırma becerisi kazandırılıyor. Ve bu becerinin kendi evimizde de mümkün olduğunu gösterebilmek ve ilham olmak amaçlanıyor.

Dileyen misafirler Akmerkez ekibi ve bahçenin permakültür çalışmalarını gerçekleştiren Ek Biç Ye İç ekibi ile çarşamba ve cumartesi günleri permakültür uzmanlarının rehberliğinde alanı gezebilir, plazalar arasında bir biyoçeşitlilik cenneti olan teras bahçesini keşfedebilir ve şehirde tarım yöntemlerini öğrenerek alanda gönüllü olarak çalışabilir.

Akmerkez Üçgen Teras olarak Türkiye’de bir ilki gerçekleştirdiniz. Dünyada bunun örnekleri var mı? 

MK: Elbette. Dünyada sürdürülebilir tarım ve dikey bahçecilik önem verilen konular arasında. Doğaya dönüş, şehir hayatı içerisinde toprakla bir olma bizden daha yaygın. New York’un yüzen ormanı Swale en güzel örneklerinden. Ayrıca İsrail’in yoğun kentsel bölgelerinde ve Çin’de de kentsel bahçecilik gibi benzer örnekler görmek çok mümkün. Ama alışveriş merkezinin ortasında böyle örnekleri çok sık görmüyoruz. Bu fikir bu yüzden de anlamlı. Alışveriş merkezinin tüketim algısını değiştiren ve gelecek yaşam için attığımız adımla biçok ödüle layık görüldük. Bunlar arasında The Stevie Awards’un çevre kategorisinde ‘Yılın İletişim – PR Kampanyası” dalında ve ICSC Solal Marketing Awards’un Kurumsal Sosyal Sorumluluk kategorisinde gümüş ödül, Yıldız Akköklüler Ödülleri’nde Sürdürülebilirlik/Operasyonel kategorisinde birincilik ödülü yer alıyor. Ayrıca projemiz Hermes Yaratıcılık Ödülleri’nde de beş farklı kategoride ödül almaya hak kazandı.

Terasta Tarım’ın Akmerkez’e katkıları oldu mu?

MK: Terasta Tarım projesi Akmerkez’in öncelikle ruhuna dokunuyor. Hem Terasta Tarım projesinin hem de projede yer alan gönüllülerimizin sürdürülebilirliğe, kentsel tarıma ve Akmerkez’in bu değerleri benimseyen bir alışveriş merkezi olarak kendisini konumlandırmasına olan etkisi çok büyük. Sektöre bu değerlerle öncü olabilmek, birçok kişi, kurum ve kuruluşla değerli işbirlikleri gerçekleştirme imkânı bulmak, Terasta Tarım’ın Akmerkez’e en büyük katkılarından. Bugün pandemi nedeniyle kısıtlı sayıda etkinlik gerçekleştirebiliyoruz ama düzenli olarak katılım sağlayan ziyaretçilerimizin ve alanda bize yardımcı olan gönüllülerimizin yanı sıra, önceki yıllarda düzenlediğimiz Hasat Şenlikleri’ne olan talepten, Ek Biç Ye İç ekibiyle düzenlediğimiz etkinlik ve atölyelere gösterilen ilgiden de çok memnunuz.

Ek Biç Ye İç nedir? Akmerkez dışında başka AVM’lerde tarım yapıyor musunuz? Akmerkez’le olan iş birliği farklı projelere aracı oldu mu?

Aycan Tüylüoğlu: Ek Biç Ye İç, şehirde doğa ile yaşayabilme imkânını sağlayabilmek ve İstanbul’u kocaman bir köy haline getirmek hayaliyle doğdu. Bu hayalle çatı bahçeleri, yenilebilir şehir bahçeleri ve okul bostanları tasarlayıp, kurulumlarını yapıyoruz.

Akmerkez dışında İstanbul’da farklı bir alışveriş merkezinde yer almıyoruz. Akmerkez’de yer alan ‘Terasta Tarım Projesi Özyeğin Üniversitesi ve Le Cordon Bleu’nun yetiştirdiği geleceğin şeflerine rol model oldu.  Permakültür uzmanlarımızdan aldıkları eğitim sayesinde, toprağa dokunuyor, aracılar olmaksızın kendi gıdalarını nasıl yetiştireceklerini öğreniyor ve gıdayı tanıma fırsatı buluyorlar. Öğrenciler Kasım ayında hayata geçirilen ve devam edecek olan “Akmerkez Terasta Tarım modellemesi ile Geleceğin Şefleri, Şehrin Ortasında Tarımla Buluşuyor!” adlı proje ile eğitimleri sonunda kendi okullarında bir kent bahçesi oluşturmak için gereken tüm bilgilere sahip olacak.

Sürdürülebilir tarım neden önemli?

AT: Bölgesel ve küresel çapta sürdürülebilir tarım ile gıda ihtiyacını karşılamak mümkün.  Bol ve sık hasat yapma olanağı ile sürdürülebilir tarım, gıdaya erişim sorununu ortadan kaldırabilir.  Sözün özü, burada mevsimsel ve coğrafi koşullara uygun olarak, doğaya, hayvanlara ve bitkilere zarar vermeden, hiçbir kimyasal madde ve ilaç kullanmadan yapılan tarımın sonuçlarını görüyoruz. Nasıl yetiştirildiğini bildiğimiz, tam zamanında hasat edilmiş, binlerce kilometre uzaktan karbon ayak iziyle ulaşmayan, şehirli bir üretici tarafından üretilmiş ürünler hem sağlığımız hem sosyal dokumuz hem de geleceğimiz için çok kıymetli. Bu sebeple çatılara, teraslara, balkonlara, arka bahçelere, apartman boşluklarına ve hatta iç mekanlarda tarım yöntemlerini burada öğretiyoruz. Akmerkez’in çatısında gayet makul bir maliyete domates ve salatalık yetiştirebildiğini gösterebilmek çok kıymetli. Sağlıklı gıdaya ulaşmanın ne kadar zor ve kıymetli olduğu bilinciyle şehirlilerin üretimi destekleyeceği bir ekolojik (yeşil) döngüyü hedefliyoruz.