Yeni yayınlanan bir çalışmaya göre, havayı nemlendirmek gibi biyofiziksel mekanizmalar yoluyla ağaçların gezegeni bir derecenin üçte biri oranında soğuttuğu belirtiliyor. Tropikal ormanlar, havadaki karbondioksiti çekerek Dünya yüzeyinin soğutulmasında önemli bir role sahip. Yeni çalışma, soğutma gücünün yalnızca üçte ikisinin karbondioksit emme ve depolama yeteneklerinden, geriye kalan üçte birlik kısmın bulut oluşturma, havayı nemlendirme ve soğutma
Yeni yayınlanan bir çalışmaya göre, havayı nemlendirmek gibi biyofiziksel mekanizmalar yoluyla ağaçların gezegeni bir derecenin üçte biri oranında soğuttuğu belirtiliyor.
Tropikal ormanlar, havadaki karbondioksiti çekerek Dünya yüzeyinin soğutulmasında önemli bir role sahip. Yeni çalışma, soğutma gücünün yalnızca üçte ikisinin karbondioksit emme ve depolama yeteneklerinden, geriye kalan üçte birlik kısmın bulut oluşturma, havayı nemlendirme ve soğutma kimyasallarını salma yeteneklerinden kaynaklandığını öne sürüyor.
Merkezi Virginia’da bulunan ve çevre odaklı sivil toplum kuruluşu olan Conservation International’da orman iklimi bilim insanı Bronson Griscom, biyofiziksel etkilerin beklenenden daha büyük katkısı olduğunu söylüyor. Daha önceleri yalnızca karbondioksitin orman-iklim etkileşimleri hakkında bilinmesi gerekenleri anlattığını varsayarken, bu çalışmayla tropik ormanların iklim sistemine başka yollarla da katkı sağladığının doğrulanmış olduğunu açıklıyor.
Tropik ormanların üçte biri, son birkaç yüzyılda yok edildi
Bulgular, tropik bölgelerde yaygın ormansızlaşma konusunda artan endişelerin altını çiziyor. Bilim insanları, dünya genelinde tropik ormanların üçte birinin son birkaç yüzyılda yok edildiği ve üçte birinin ağaç kesimi ve imara açma nedeniyle bozulduğu konusunda uyarıyor. Bu etkilerin iklim değişikliği ile birleşmesi sonucunda, geniş orman alanlarının çayırlara dönüşebileceği öne sürülüyor.
Washington DC’deki Dünya Kaynakları Enstitüsü orman araştırma direktörü Nancy Harris bu çalışmanın, tropikal ormansızlaşmanın iklim için olumsuzluğu konusunda daha fazla neden sunduğunu söylüyor.
Karbon emmeden daha fazlası
Küresel karbon döngüsünün önemli oyuncuları olan ormanlar, büyüyüp yaygınlaştıkça daha etkin hale geliyor. Griscom, özellikle tropik ormanların gezegendeki tüm karasal karbonun yaklaşık dörtte birini depolayarak iklim politikasının merkezinde yer aldıklarına dikkat çekiyor.
Virginia Üniversite’sinden çevre bilimci ve en son çalışmanın ortak yazarı Deborah Lawrence, tropik ormanların gezegen için mükemmel iklim faydaları sağladığına dair açık kanıtlar olduğunu söylüyor. Deborah ve ekibi, karbon depolamanın yanı sıra biyofiziksel etkileri de göz önünde bulundurarak dünyanın çeşitli bölgelerindeki ormanların soğutma kapasitesini analiz etti. Tropik ormanların Dünya’yı 1 C derece soğutabileceğini ve biyofiziksel etkilerin önemli katkısı bulunduğunu tespit ettiler.
Griscom, tropik bölgelerdeki ağaçların gölge sağlama yanında topraktan suyu çekerek ve yapraklarından yayarak dev nemlendiriciler olarak hareket ettiklerini, bunun sonucunda çevreyi terlemeye benzer bir etkiyle soğutmaya yardımcı olduklarına işaret ediyor. Bir ormana girildiğinde hissedilen serinliğin bu durumdan kaynaklandığı belirtiliyor.
Bu terleme benzeri olay, Kuzey Kutbu’ndaki kar ve buz gibi, güneş ışığını atmosfere daha yüksek yansıtabilen ve çevreyi daha da soğutabilen bulutlar için doğru koşulları yaratıyor.
Yerel topluluklara olan faydalar
Bu etkileri ölçmek için Lawrence ve meslektaşları, dünyanın değişik bölgelerindeki ormanların çeşitli etkilerinin iklim sistemini nasıl beslediğini ve katkılarını karşılaştırdı.
Araştırmacılar, yalnızca biyofiziksel etkileri düşündüklerinde, dünya genelindeki ormanların toplu olarak gezegenin yüzeyini yaklaşık 0,5 C derece soğuttuğunu ve tropik ormanların bu soğutmanın çoğundan sorumlu olduğunu tespit etti.
Latin Amerika, Orta Afrika ve Güneydoğu Asya’daki ormanlar iklim değişikliği ve ormansızlaşmanın artan baskısı altında olduğundan, insan kaynaklı etkilerin her ikisinin de yağmur ormanlarının kurumasına neden olabileceğine dikkat çekiliyor.
Lawrence, tropikal yağmur ormanlarına yönelik tehditlerin yalnızca küresel iklim için değil, aynı zamanda ormanlara komşu topluluklar için de tehlikeli olduğunu söylüyor. Biyofiziksel etkilerin neden olduğu soğutmanın özellikle yerel olarak önemli olduğuna işaret edilirken, yağmur ormanlarının yakınında olan bir bölgenin tarımını ve şehirlerini sıcak hava dalgalarından koruma potansiyeline sahip olacağı belirtiliyor.
Tropik bölgelerdeki hükümetler, ormansızlaşmayı durdurmak, sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek ve iklimi korumak için yirmi yıldan fazla süreden beri yürütülen küresel kampanyalara rağmen ormanlarını korumak için mücadeleye devam ediyor.
Lawrence araştırma sonuçlarına göre, ormanları korumanın kişisel çıkar meselesi olduğunun ve yerel topluluklar için acil faydalar sağladığının açık bir şekilde ortaya çıkarılmış olduğunu vurguluyor.
Kaynak:
