Hergün soluduğumuz hava, sadece akciğerlerimizi değil beynimizi de hedef alıyor. Bilim insanları, ince partikül hava kirliliğinin (PM2.5) Lewy cisimcikli demans gibi ölümcül beyin hastalıklarını tetikleyen zehirli protein yumaklarının oluşumunu hızlandırdığını ortaya koydu. Columbia Üniversitesi ve Johns Hopkins Üniversitesi’nin ortaklaşa yürüttüğü ve Science dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, ince partiküller (PM2.5) beyne ulaştığında, toksik protein yumaklarının oluşumunu
Hergün soluduğumuz hava, sadece akciğerlerimizi değil beynimizi de hedef alıyor. Bilim insanları, ince partikül hava kirliliğinin (PM2.5) Lewy cisimcikli demans gibi ölümcül beyin hastalıklarını tetikleyen zehirli protein yumaklarının oluşumunu hızlandırdığını ortaya koydu.
Columbia Üniversitesi ve Johns Hopkins Üniversitesi’nin ortaklaşa yürüttüğü ve Science dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, ince partiküller (PM2.5) beyne ulaştığında, toksik protein yumaklarının oluşumunu tetikliyor. Bu proteinler, Parkinson ve Lewy cisimcikli demans gibi yıkıcı hastalıkların temel nedeni olarak biliniyor.
Araştırma, 2000 ile 2014 yılları arasında nörodejeneratif hastalık tanısıyla hastaneye yatırılan 56,5 milyon Amerikalının sağlık kayıtlarını tarayarak başladı. Özellikle Lewy cisimcikli demans nedeniyle ilk kez hastaneye yatırılan kişilere yoğunlaşıldı. Sonrasında, hastaların yaşadığı bölgelerin posta kodları baz alınarak, yıllar içinde ne kadar ince partikül kirliliğine (PM2.5) maruz kaldıkları hesaplandı.
Bulgular çarpıcı:
· Kirlilik bağlantısı: PM2.5 seviyelerindeki artış, Lewy cisimcikli demans riskini yüzde 17 oranında artırıyor.
- Beyinde sessiz saldırı: Hava kirliliği, alfa-sinüklein adı verilen tehlikeli protein kümelerinin birikmesine yol açıyor. Laboratuvar deneylerinde, hava kirliliğine maruz bırakılan farelerin beyninde hücre ölümü, küçülme ve bilişsel bozulmalar ortaya çıktı. Ancak alfa-sinüklein proteini bulunmayan farelerde hiçbir hasar görülmedi.
- İlaç geliştirme umudu: Bilim insanları, kirlilikten kaynaklanan yeni bir Lewy cisimciği türü tespit etti; bu keşif, gelecekte hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak ilaçların yolunu açabilir.
Araştırmayı yürüten bilim insanı Prof. Xiaobo Mao, “Hava kirliliğinin tetiklediği yeni bir Lewy cisimciği türü keşfettik. Bu bulgu, ileride hastalığın ilerleyişini yavaşlatacak ilaçlar için hedef oluşturabilir” dedi.
Araştırma bulguları, çevresel faktörlerin beyinde nörodejenerasyona yol açan zararlı protein değişimlerini tetikleyebileceğini gösteren kanıtların giderek güçlendiğini ortaya koyuyor. Hava kirliliği gibi dış etkenler, beyinde proteinleri bozarak sinir hücrelerinin ölmesine ve demans gibi hastalıkların ortaya çıkmasına yol açabiliyor.
Gelecek adımlar
Bilim insanları şimdi, hava kirliliğinde hastalığı tetikleyen tam olarak hangi bileşenlerin sorumlu olduğunu bulmayı hedefliyor. Böylece hem halk sağlığı politikaları daha etkili hale getirilebilecek hem de hastalıkların önlenmesi için yeni stratejiler geliştirilebilecek.
Sonuç olarakçalışma, genetik faktörlerin yanı sıra çevresel risklerin de demans gelişiminde kritik rol oynadığını bir kez daha gösteriyor. Hava kirliliği sadece akciğerleri değil, beynimizi de hedef alıyor.
Kaynak:
