Fransız Senatosu, SHEIN ve Temu gibi ultra hızlı moda markalarına sıkı kurallar getiren yeni yasayı onayladı. Çevreye zarar veren markaların reklamlarını yasaklayan ve sürdürülebilirlik kurallarına uymayanlara para cezası kesen bu yasa, sektörün geleceğini şekillendirmeye hazırlanıyor. Amaç, moda endüstrisini daha düşük karbon ayak izine sahip, çevre dostu uygulamalara yönlendirmek ve aşağıdaki hedefleri gerçekleştirmek: · Çevre standartlarını karşılamayan
Fransız Senatosu, SHEIN ve Temu gibi ultra hızlı moda markalarına sıkı kurallar getiren yeni yasayı onayladı. Çevreye zarar veren markaların reklamlarını yasaklayan ve sürdürülebilirlik kurallarına uymayanlara para cezası kesen bu yasa, sektörün geleceğini şekillendirmeye hazırlanıyor.
Amaç, moda endüstrisini daha düşük karbon ayak izine sahip, çevre dostu uygulamalara yönlendirmek ve aşağıdaki hedefleri gerçekleştirmek:
· Çevre standartlarını karşılamayan marka reklamlarının yasaklanması
· Şeffaflık için yeni kurallar getirilmesi
· Bu kuralları ihlal edenlere para cezası verilmesi
Hızlı moda sektörünün çevresel ayak izi
Moda endüstrisinin çevreye verdiği zarar artık göz ardı edilemez boyutta. Küresel karbon emisyonlarının yüzde 10’u moda sektöründen geliyor. Bu, tüm uluslararası uçak ve gemi seferlerinin toplamından daha fazla. Yılda 92 milyon ton tekstil atığı ortaya çıkıyor ve çoğu giysi, birkaç kullanımdan sonra çöpe gidiyor. Bu tablo, sektörün acilen değişim geçirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Tek bir pamuklu tişörtün üretimi 2 bin 700 litreden fazla su tüketiyor. Hızlı moda ise bu sorunların katlanmasına neden oluyor; insanları sık sık, ucuz ve kalitesiz giysiler almaya zorluyor.
2000 ile 2015 yılları arasında küresel giyim üretimi iki katına çıkarken, bir kıyafetin ortalama kullanım sayısı yüzde 36 azaldı. Günümüzde tüketiciler, 15 yıl öncesine göre yüzde 60 daha fazla giysi satın alıyor. “Bir kez giy, at” kültürü, hızlı modayı gezegenin en kirletici sektörlerinden biri haline getirdi.
Senatör Estelle Youssouffa’nın desteklediği Fransız yasa tasarısı, markaları ekolojik etkilerinden sorumlu tutarak bu olumsuz gidişi tersine çevirmeyi hedefliyor. Tasarı, şeffaflığı artırmayı, sürdürülebilir üretimi teşvik etmeyi ve tekstil atıklarını azaltmayı amaçlıyor.
Tüketiciler artık daha net ürün etiketleri ve eko-puanlar sayesinde sürdürülebilir modayı tercih etme gücüne sahip. Yapılan araştırmalar, alışveriş yapanların yüzde 70’ten fazlasının çevre dostu ürünler için daha fazla ödeme yapmaya hazır olduğunu ortaya koyuyor. Fransa’nın yeni yasası ise bu talebe yanıt verirken, markaları da küresel standartları yakalamaya zorlayarak sektörde köklü bir değişimin sinyalini veriyor.
Yasa etkin bir şekilde uygulanırsa, dünya genelinde daha temiz, düşük karbon ayak izine sahip ve daha sorumlu bir moda dönüşümünü hızlandırabilir.
Artan incelemelerle birlikte, sektörün önde gelen isimleri çevresel etkilerini azaltmak için büyük baskı altında. SHEIN, Temu ve Inditex (Zara) markalarının karbon ayak izleri, net sıfır hedefleri, azaltım stratejileri ve karbon dengeleme çabaları birbiri ile yarışıyor.
SHEIN: Büyük emisyonlar, daha büyük iklim hedefleri
Çin merkezli çevrimiçi moda perakendecisi SHEIN, hızlı modanın en görünür isimlerinden biri haline geldi. Ancak bu büyümenin arkasında yüksek bir çevresel bedel yatıyor.
SHEIN, 2023 yılında toplam değer zinciri boyunca 16,7 milyon metrik ton karbondioksit eşdeğeri emisyon bildirdi. Bu rakam, SHEIN’in hızlı teslimat hedefleri doğrultusunda büyük ölçüde hava kargosuna dayanan küresel lojistik ağının çevresel etkisini açıkça ortaya koyuyor.
Artan emisyonlarını azaltmak amacıyla SHEIN, Bilim Temelli Hedefler Girişimi (SBTi) kapsamında bilimsel temellere dayanan hedeflere bağlılık sözü verdi. Şirketin hedefleri arasında şunlar yer alıyor:
· 2030 yılına kadar Kapsam 1 ve 2 emisyonlarını yüzde 42 oranında azaltmak,
· Kapsam 3 emisyonlarında 2030’a kadar yüzde 25 kesinti yapmak,
· 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmak.
SHEIN, emisyonlarını azaltmak için somut adımlar atıyor. Üretimi daha yakın bölgelere kaydırarak hava taşımacılığına olan bağımlılığını ve buna bağlı karbon salımını azaltmayı hedefliyor. Döngüsel modayı teşvik etmek amacıyla geri dönüşüm programları başlattı ve ikinci el satışlara odaklanan SHEIN Exchange adlı yeniden satış platformunu hayata geçirdi.
Şirketin stratejisi, doğrudan tedarik zinciri ve operasyonlarındaki emisyonları azaltmaya odaklanıyor.
Temu: Hızlı teslimat, sınırlı şeffaflık
Temu, Çin merkezli PDD Holdings’in bir parçası olarak 2022 yılında küresel pazara adım attı. SHEIN’e benzer şekilde hızlı moda modelini benimseyen şirket, bunun yanı sıra elektronik ve ev eşyaları da sunuyor. İş modeli ise son derece düşük fiyatlar üzerine kurulu.
Şirket, ürünlerini Çin’deki fabrikalardan doğrudan dünya genelindeki müşterilere gönderiyor. Bu yöntem, karbon ayak izine önemli ölçüde katkı sağlıyor.
Temu, resmi bir sera gazı envanteri açıklamadığı için kesin karbon emisyonları net değil. Ancak bağımsız kaynakların tahminlerine göre, yıllık emisyonları 4,3 ile 5,8 milyon metrik ton CO₂ eşdeğeri arasında. Bu rakamlar, başta ABD olmak üzere farklı pazarlara her gün 1 milyondan fazla paketin hava yoluyla gönderilmesinden kaynaklanan emisyonları yansıtıyor.
SHEIN ve Inditex’in aksine, Temu henüz net sıfır hedefleri veya emisyon azaltım taahhütleri açıklamadı. Bilim temelli doğrulanmış iklim taahhütlerine sahip değil ve bugüne kadar kurumsal sürdürülebilirlik raporu yayımlamadı.
Temu, sürdürülebilirliği teşvik etmek için bazı adımlar atmış durumda. Geri dönüştürülebilir ambalajlar kullanıyor ve gönderilerde gereksiz karton kullanımını azaltıyor. Ayrıca, tanıtım kampanyalarında ağaç dikimini destekliyor. Ancak, bu girişimlerin ölçeği, etkisi veya sürekliliğine dair doğrulanmış bir raporlama bulunmuyor.
Inditex (Zara): Güçlü hedefler, ilerlemenin ölçülü adımları
Zara, Pull&Bear ve Bershka gibi popüler markaların sahibi Inditex, sektörün sorumlu oyuncularından biri olarak görülüyor. Moda devi büyük bir karbon ayak izine sahip olsa da, net iklim hedefleri belirlemiş ve ilerlemesini şeffaf bir şekilde paylaşıyor.
2023 yılında Inditex, Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonlarını da içeren toplam yaklaşık 18,5 milyon metrik ton CO₂ eşdeğeri emisyon bildirdi. Taşımacılıkla ilgili emisyonlar, SHEIN’e kıyasla daha düşük bir paya sahip.
Inditex, Bilim Temelli Hedefler Girişimi (SBTi) kapsamında 2040 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmayı taahhüt etti. Şirketin iklim hedefleri arasında şunlar bulunuyor:
· 2018 baz yılına göre 2030’a kadar Kapsam 1 ve 2 emisyonlarını yüzde 90 azaltmak,
· Kapsam 3 emisyonlarını 2030’a kadar yüzde 51, 2040’a kadar ise yüzde 90 oranında düşürmek.
Şirket, bu hedeflere ulaşmak için birçok adım atıyor. 2024 yılında kullanılan liflerin yüzde 33’ü geri dönüştürülmüş kaynaklardan sağlanırken, bu oran 2023’te yüzde 18 seviyesindeydi.
Inditex, lojistik verimliliğini artırmak için sevkiyat rotalarını optimize etti, konteyner yükleme tekniklerini geliştirdi ve taşıma için alternatif yakıtları test ediyor.
Temu’nun aksine, Inditex karbon dengeleme projelerini de destekliyor. Şirket, 2023 yıllık raporunda, yeniden ağaçlandırma ve orman koruma projeleri gibi doğa temelli çözümlere yatırım yaptığını belirtti.
Hızlı modanın geleceği ne olacak?
Hızlı moda, çevreye verdiği büyük zararlarla gündemde kalmaya devam ediyor. Ancak sektörün önde gelen markaları, karbon ayak izlerini azaltmak ve daha sürdürülebilir bir geleceğe doğru adım atmak zorunda olduklarının farkında.
İncelediğimiz üç şirket arasında, iklim stratejisi ve uygulamada en ileri seviyede olan Inditex.
SHEIN ise hedeflerini net şekilde ortaya koysa da, uygulamada henüz kayda değer mesafe kat etmiş değil. Temu ise sürdürülebilirlik konusunda en az şeffaflık sağlayan ve somut adım atan marka olarak dikkat çekiyor.
Tüketici bilincinin yükseldiği ve Fransa gibi ülkelerde çevre mevzuatlarının giderek sıkılaştığı bu dönemde, şirketlerin çevresel ve iklim taahhütlerinde açık ve hesap verebilir olmaları artık bir zorunluluk haline geliyor.
Kaynak:
