“Biyoplastik ve geri dönüştürülmüş plastikten yapılan siperlikle sağlık çalışanlarını korudu”

Yeditepe Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Ayşem G. Başar, pandemi döneminde sürdürülebilir endüstri ürünleri tasarlamanın öneminin daha iyi anlaşıldığını belirterek “Biyoplastik ve geri dönüştürülmüş plastik filamentlerle (3D yazıcı hammaddesi) sağlık çalışanları için kişisel koruma ekipmanları, medikal ürünler ve siperlikler üretildi. Sürdürülebilir tasarım ürünleri tüm dünyada sağlık çalışanlarına ve ihtiyacı olanlara ulaştı” dedi.

Yeditepe Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ayşem G. Başar, doğaya ve çevreye dost, sürdürülebilir endüstri ürünleri tasarımının önemine dikkat çekerek sürdürülebilir endüstri ürünleri tasarlamanın ipuçlarını verdi.

Üniversitede sürdürülebilirlik üzerine yaptıkları araştırma ve çalışmalarda Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) ile ilgili 17 maddesini ön planda tuttuklarını kaydeden Başar, “Tasarım eğitiminin her aşamasında bu maddelere dokunan noktalar bulunduğu için bu süreçleri öğrencilerimize projeler aracılığıyla aktarabiliyoruz” dedi.

“Nasıl tükettiğimizi gördük”

Pandemi sürecinde yapılan birçok araştırmanın çevreye ne kadar zarar verdiğimizi ortaya koyduğunu anımsatan Dr. Öğr. Üyesi Başar, “Ses, hava kirliliği oranı düştü, doğal yaşam alanlarına zarar verilen canlılar, insanların evlerine çekilmeleriyle yaşam alanlarına kavuştular. Kısacası nasıl tükettiğimizi gördük. İnsanlar evde vakit geçirdikçe ne kadar tükettiklerini fark etti. Evde tükettiğimiz gıdaların ambalajı başlı başına önemli bir atık” diye konuştu.

2023 yılı itibariyle Türkiye’deki evsel atık miktarının 38 milyon ton olması bekleniyor ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) raporuna göre atıkların yalnızca yüzde 10’u geri dönüştürülüyor. Geri dönüşümün ekonomik olarak katkı sağladığına da işaret eden Başar, sözlerini şöyle sürdürdü: “Plastik hayatımızdan çıkaramadığımız bir malzeme olduğu için mümkünse tasarımlarda geri dönüştürülmüş plastik kullanmak önem kazanıyor. Geri dönüştürülmüş plastiklerin her alanda kullanımı mümkün. Pandemi süresince geri dönüştürülmüş plastiklerden yapılan filamentler 3D yazıcılarda kullanıldı. Biyoplastik ve geri dönüştürülmüş plastik filamentlerle sağlık çalışanları için kişisel koruma ekipmanları, medikal ürünler ve siperlikler üretildi. Bu anlamda sürdürülebilir tasarım ürünleri tüm dünyada sağlık çalışanlarına ve ihtiyacı olanlara ulaştı. Üniversitemizde de 3D yazıcı ile biyoplastik kullanılarak siperlikler üretiliyor ve sağlık çalışanlarına destek olmaya devam ediyoruz.”

“Bilinçli tüketim için fırsat”

Dr. Öğr. Üyesi Ayşem Başar, evde kalma sürecinin bilinçli tüketmeye yönelik adımlar atmak için bir fırsat olabileceğine dikkat çekerek insanların evde bazı ihtiyaçlarını üretmesinin yeni bir evrenin başlayacağının işaretini verdiğini kaydetti. Bu süreçte evde atıkları ayrıştırarak geri dönüşüme ve ülke ekonomisine katkıda bulunmanın alınabilecek en kolay ve faydalı sürdürülebilirlik önlemi olduğunu vurgulayan Başar, şunları söyledi:

“İsveç özellikle bu konuda örnek alınması gereken bir ülke. 1970’lerde geri dönüşümün farkına varmış ve 1975 yılında evsel atıkların yüzde 38’ini geri dönüştürmüştür. Bugün baktığımızda ise 4.4 milyon ton evsel atığın 2.2 milyon tonunu enerjiye dönüştürüyor ve İngiltere, Norveç, İtalya gibi ülkelerden atık ithal ediyor. İsveç hükümeti 2020 yılsonu itibariyle sıfır atık hedefine ulaşmayı planlıyor.”

Yalnızca yüzde 10 için tasarlamıyorlar

Ayşem Başar, tasarımcıların ürün ve servis tasarımlarını dünyanın en zengin yüzde 10’luk kesimi için yaptıklarının düşünüldüğünü ancak satın alma gücü düşük ama tasarım ürünlerini kullanmaya ihtiyacı olan insanlar için çok çeşitli çözümlemeleri de tasarımcıların gerçekleştirdiğini kaydetti. Başar, “Örneğin Afrika’da temiz su kaynağına ulaşmak için her gün kilometrelerce yürümek ve ağır bidonlar taşımak zorunda kalan insanların ihtiyaçlarına çözüm üreten tasarımcılar var. Onların hayatını kolaylaştıracak, daha fazla miktarda suyu, daha az yorularak, kolay yolla taşıyacak, ucuz ve basit bir bidonu sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde tasarımcılar tasarlıyorlar” dedi.

Sürdürülebilir Tasarımlar Nasıl Olmalı?

. Doğaya ve çevreye zarar vermeyen, az malzeme kullanılarak üretilebilmeli,

. Alternatif enerji kaynaklarını kullanacak tasarımlar olmalı,

. Kolay monte-demonte edilebilmeli,

. Plastik kullanılacaksa geri dönüştürülmüş plastik kullanılmalı,

. Ürün, ömrünü tamamladıktan sonra da geri dönüştürülebilmeli,

. Hava taşımamaya özen gösteren paketleme sistemleri kullanılmalı.