AB’nin gıda israfı hedeflerinde şehirlerin rolü

Avrupa genelinde her yıl milyonlarca ton yenilebilir gıdanın çöpe gitmesi, gıda israfını günümüzün en büyük çevresel sorunlarından biri haline getiriyor. 

Avrupa Çevre Ajansı’nın (EEA) yayımladığı son rapora göre, 2022 yılında AB genelinde kişi başına 132 kilogram gıda israf oldu. Bu da, toplamda 59 milyon tonu aşan devasa bir israfa işaret ediyor. Söz konusu durum, sadece çevresel değil ekonomik açıdan da ciddi sonuçlar doğuruyor; sera gazı emisyonlarını artırıyor, biyolojik çeşitliliği tehdit ediyor ve çevre kirliliğini derinleştiriyor.

Avrupa Birliği, bu tabloyu tersine çevirmek için bağlayıcı gıda israfı azaltma hedeflerini hayata geçirmeye hazırlanıyor ve şehirler bu mücadelede kritik rol üstleniyor. Kentsel düzeyde alınan önlemler, gıda israfını azlatma yolunda etkili bir araç olarak öne çıkıyor. 

Avrupa kentleri gıda israfına karşı Brüksel’de buluştu. Guimarães, Lille Metropole ve Tallinn kentlerinden gelen temsilciler, Nisan ayı başlarında Brüksel’de Avrupa Komisyonu’nun Sağlık ve Gıda Güvenliği Direktörlüğü ile bir araya geldi. Görüşmede, şehirlerin gıda israfıyla mücadelede üstlendiği kritik rol vurgulandı. Katılımcılar ayrıca, AB Gıda Kaybı ve İsrafı Platformu’nun, israf azaltma hedeflerinin şehirlerde uygulanmasına nasıl katkı sunabileceği ele alındı.

Avrupa Komisyonu Sağlık, Sürdürülebilirlik ve İnovasyon Direktörü ve aynı zamanda AB Gıda Kaybı ve İsrafı Platformu Başkanı Klaus Berend, şehirlerin bu süreçteki önemine dikkat çekerek şunları söyledi: “Gıda israfını azaltma konusunda şehirler, kolektif çabamızın merkezinde yer alıyor.”

Guimarães, Lille Metropole ve Tallinn olmak üzere üç şehrin hayata geçirdiği uygulamalar aşağıda özetleniyor:

Guimarães: Gelecek eğitmek ve dahil etmek

Portekiz’in Guimarães şehrindeki 360.come Projesi, gıda israfını azaltmada eğitim ve topluluk katılımının ne kadar etkili olabileceğini gösteriyor. 

Proje, öğrencilere gıda sürdürülebilirliği hakkında interaktif eğitimler sunarken, öğretmenlere yönelik eğitimler düzenliyor. Ayrıca, okullar ve geniş topluluk için farkındalık yaratmaya yönelik çeşitli etkinlikler ve kaynaklar sağlanıyor.

360.come girişimi, Guimarães’in sürdürülebilirlik stratejileriyle uyumlu şekilde, gıda sistemleri ve atıkların azaltılmasına yönelik önemli bir adım. Şehirdeki çevre eğitimi programı PEGADAS’a entegre edilen proje, aynı zamanda Re-food Guimarães ile yapılan iş birliği gibi gıdanın yeniden dağıtımı projelerini de destekleyerek, toplumsal farkındalığı artırmayı hedefliyor.

360.come, Guimarães’in yerel döngüsel ekonomi stratejisi RRRCICLO’ya da önemli bir katkı sundu. Bu strateji, atık ayrıştırma, topluluk kompostlama ve sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarını teşvik ederken, yerel işletmeleri de gıda israfını önleme çalışmalarına dahil ediyor. 

Bu girişimler, Guimarães’in 2030’a kadar iklim nötr olma hedefini pekiştiriyor. 

Lille Metropole: Kantinlerden şehre yayılacak gıda israfı azaltma mücadelesi

Fransa’nın güneyindeki Lille Metropole, özellikle okul kantinlerinde gıda israfını ortadan kaldırmaya yönelik kararlı adımlar atıyor. Her gün kişi başına 140 ila 185 gram arasında gıda israfı gerçekleşirken, bu miktar üretilen gıdanın %25 ila %40’ını oluşturuyor. Metropol yetkilileri, 2029 yılına kadar 200 kantini kapsayacak bir program başlatarak, bu israfı önlemeyi hedefliyor.

2024 yılı itibarıyla 40 kantin programa katılarak ilk sonuçları göstermeye başladı: Bir yıl içinde gıda israfında %30’luk bir azalma sağlandı. 

Lille Metropole, 2024 yılında Avrupa Atık Azaltma Haftası’na katılarak “Daha Az İsraf, Daha İyi Beslenme, Böylece Para Tasarrufu!” başlıklı 21 atölye düzenledi.

Bu çabalar, Lille Metropole’ün 2023-2029 yıllarını kapsayan Haneler ve Benzeri Atıkların Önlenmesi Yerel Programı’nın bir parçası olarak hayata geçiyor. Program, gıda israfını önlemeye yönelik olarak ayrılan 1.2 milyon euroluk özel bir bütçeyle destekleniyor.

Amaç, 2030 yılına kadar kişi başına atık miktarını 50 kilogram azaltmak, özellikle biyolojik atıklara odaklanmak. Sistematik bir yaklaşım ve net hedeflerle Lille, yalnızca gıda israfını azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda uzun vadeli sürdürülebilirlik kültürünü teşvik ediyor.

Tallinn: Döngüsel ekonomi ve topluluk odaklı çözümler

Estonya’nın Tallinn şehri, 2035 yılına kadar döngüsel ekonomi geliştirme planıyla diğer şehirler için iddialı bir örnek oluşturuyor. Bu plan, gıda israfını şehir stratejisinin merkezine koyarak, atık yönetimi, çevre koruma ve sürdürülebilir gıda tüketimi gibi önemli alanlara odaklanıyor. 

Şehir, gıda israfını azaltmak için birkaç yenilikçi çözüm hayata geçirdi. Bunlardan biri, vatandaşlardan, mağazalardan ve yemek hizmetlerinden fazla gıda toplayan Gıda Dolabı Projesi. FudLoop ile iş birliği içinde geliştirilen bu girişim, aksi takdirde israf olacak gıdaların yeniden dağıtılmasında son derece etkili oldu.

Tallinn, aynı zamanda ihtiyacı olanlara gıda dağıtımında merkezi bir rol oynayan Gıda Bankası ile yakın bir iş birliği içinde çalışıyor. Şehir, Gıda Bankası’nın sürekli faaliyet göstermesini sağlamak için kira ve maaş gibi giderleri karşılayarak finansal destek sağlıyor.

Tallinn’de, kamu etkinlikleri düzenleyenlerin gıda israfını önlemeye yönelik yönergeleri takip etmeleri zorunlu hale getirildi. Artan gıda, atılmak yerine yeniden dağıtılıyor. Bu önleyici yaklaşım, yerel kültürde önemli bir değişim yaratarak, gıda israfının kaçınılmaz bir durum değil, engellenebilir bir sorun olarak görülmesini sağladı.

Tallinn’in 2035 yılına kadar olan döngüsel ekonomi geliştirme planı, bu çabaları daha da genişleterek sürdürülebilir gıda tüketim alışkanlıkları oluşturmayı ve gıda bağış sistemlerini desteklemeyi hedefliyor. Şehirdeki okullar ve anaokulları, gıda israfını azaltma stratejilerini çoktan uygulamaya başladı. Eğitim kurumlarında, öğrenciler ve personel için gıda paylaşımını daha erişilebilir hale getirecek gıda dolapları kurma planları da bulunuyor.

Kaynak:

https://eurocities.eu/latest/the-role-of-cities-in-achieving-eu-food-waste-reduction-goals/