WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) desteği ve Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFİA) danışmanlığında hazırlanan yeni raporda, merkezî bütçe, karbon fiyatlandırması gelirleri ve uluslararası iklim finansmanını birleştiren Ulusal Adil Geçiş Fonu’nun kurulmasını önerdi. Rapor, Türkiye’nin iklim politikalarında yalnızca emisyon azaltımını değil; istihdamın korunmasını, bölgesel eşitsizliklerin azaltılmasını ve sosyal politika araçlarının
WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) desteği ve Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFİA) danışmanlığında hazırlanan yeni raporda, merkezî bütçe, karbon fiyatlandırması gelirleri ve uluslararası iklim finansmanını birleştiren Ulusal Adil Geçiş Fonu’nun kurulmasını önerdi.
Rapor, Türkiye’nin iklim politikalarında yalnızca emisyon azaltımını değil; istihdamın korunmasını, bölgesel eşitsizliklerin azaltılmasını ve sosyal politika araçlarının güçlendirilmesini merkeze alan adil geçişyaklaşımının finansman boyutuna odaklanıyor. Çalışma, bu dönüşümün sürdürülebilir ve kapsayıcı olabilmesi için ulusal ölçekte kurumsallaşmış bir finansman mekanizmasının artık ertelenemez bir ihtiyaç olduğunu ortaya koyuyor.
Türkiye’de enerji, sanayi ve ulaşım sektörleri, toplam sera gazı emisyonlarının %70’ten fazlasını oluşturuyor. Enerji üretiminde fosil yakıtlara yüksek bağımlılık ve sanayi sektöründeki karbon yoğun üretim yapısı, düşük karbonlu ekonomiye geçiş sürecini hem teknik hem de sosyal açıdan kritik hale getiriyor.
Bu dönüşümün; enerji arz güvenliği, istihdamın yeniden yapılandırılması, bölgesel kalkınma politikaları ve sanayi rekabetçiliği ile doğrudan ilişkili olduğu vurgulanıyor. Raporda, yalnızca elektrik sektörüne odaklanan bir dönüşümün yeterli olmayacağı; bütüncül bir yaklaşımın gerekliliği öne çıkıyor.
Çalışmanın temel önerilerinden biri, Türkiye’de merkezi bütçe kaynakları, karbon fiyatlandırmasından elde edilecek gelirler ve uluslararası iklim finansmanını bir araya getiren Ulusal Adil Geçiş Fonu (U-AGF)’nun kurulması.
Önerilen bu fonun; ulusal sahiplenmeye dayalı, çok paydaşlı yönetişim yapısına sahip, şeffaf ve performans odaklı, ağırlıklı olarak hibe temelli bir yapı ile tasarlanması gerektiği ifade ediliyor.
Rapor, Türkiye açısından üç temel yapısal sonucu ortaya koyuyor:
1. Adil geçiş, yalnızca bir iklim veya enerji politikası değil; istihdam, sanayi dönüşümü, bölgesel kalkınma ve sosyal politikaları birlikte ele alan bütüncül bir dönüşüm alanıdır.
2. Uluslararası iklim fonları önemli olmakla birlikte, toplumsal açıdan sürdürülebilir bir adil geçiş için çekirdek finansmanın ulusal bütçe ve kalıcı gelir kaynaklarına dayanması gerekir.
3. Finasman mekanizmaları, yalnızca karbon azaltım projelerine değil; iş gücü dönüşümü, eğitim, gelir telafisi, sosyal koruma ve yerel kalkınma alanlarına da sistematik biçimde yönlendirilmelidir.
Raporda, ulusal sahiplenmenin bölgesel düzeyde nasıl hayata geçirilebileceğine dair önemli bir örnek olarak Avrupa Birliği Adil Geçiş Fonuna yer veriliyor. Bu örneğin, Türkiye’de kurulması önerilen Ulusal Adil Geçiş Fonu için önemli dersler içerdiği ifade ediliyor.
Kaynak:
