Amazon yağmur ormanlarındaki yoğun kuraklık ve Kanada’da rekor düzeyde yaşanan orman yangınları nedeniyle 2023 yılında dünya ormanlarının ve diğer kara ekosistemlerinin, karbondioksiti doğal olarak emme kabiliyetleri olumsuz etkilendi. Bunun sonucunda geçen yıl rekor miktarda karbondioksit Dünya atmosferine girdi ve küresel ısınmanın daha da artmasına neden oldu. Bitki örtüsü, küresel ısınmanın en büyük etkeni olan büyük
Amazon yağmur ormanlarındaki yoğun kuraklık ve Kanada’da rekor düzeyde yaşanan orman yangınları nedeniyle 2023 yılında dünya ormanlarının ve diğer kara ekosistemlerinin, karbondioksiti doğal olarak emme kabiliyetleri olumsuz etkilendi.
Bunun sonucunda geçen yıl rekor miktarda karbondioksit Dünya atmosferine girdi ve küresel ısınmanın daha da artmasına neden oldu.
Bitki örtüsü, küresel ısınmanın en büyük etkeni olan büyük miktarda karbondioksiti emerek iklim değişikliğini yavaşlatmaya yardımcı oluyor. Ormanlar ve diğer kara ekosistemleri ortalama olarak fosil yakıtlar, sanayi ve diğer insan kaynaklı yıllık emisyonların yaklaşık üçte birini emiyor.
Ancak Fransız Araştırma kuruluşu İklim ve Çevre Bilimleri Laboratuvarı’ndan (LSCE) çalışmanın ortak yazarı Philippe Ciais’e göre, 2023 yılında bu karbon yutağı çöktü. ‘’Bunu şöyle düşünebiliriz: Lavabo bir pompadır ve atmosferden toprağa daha az karbon pompalıyoruz. Birde pompa tıkanıyor ve daha az pompalamaya başlıyor.’’
Araştırmacılar, bunun sonucunda atmosferdeki karbondioksit artış hızının 2023 yılında geçen yıla göre yüzde 86 arttığını söylüyor.
Çin’deki Tsinghua Üniversitesi, Birleşik Krallık’taki Exeter Üniversitesi ve LSCE’den bilim insanları bu değişime neyin yol açtığını araştırdı.
Çalışmada, küresel ölçekte rekor düzeydeki yüksek sıcaklıkların Amazon ve diğer yağmur ormanlarındaki bitki örtüsünü kurutarak daha fazla karbon emmelerini engellediği ve Kanada’da rekor yangınların çıkmasına neden olduğu tespit edildi.
Çalışmanın yazarlarından Exeter Üniversitesi karbon uzmanı Stephen Sitch, ‘’Evdeki bitkilerinizi düşünün: Eğer onları sulamazsanız, çok verimli olmazlar, büyümezler, karbon emmezler. Bunu Amazon ormanı gibi büyük bir ölçekte hayal edin’’ açıklamasını yaptı.
Çalışma halen akademik bir dergide hakem değerlendirmesi sürecinde ancak araştırmaya dahil olmayan üç bilim insanı sonuçların sağlam olduğunu aktardı.
Karasal karbon yutaklarındaki düşüşlerin El Nino iklim olayının meydana geldiği 2023 gibi yıllarda ortaya çıkma eğiliminde olduğunu belirten uzmanlar, buna karşın iklim değişikliğinin yol açtığı rekor düzeydeki yüksek sıcaklıklar, geçen yılki düşüşü özellikle aşırı hale getirdi.
Emisyon emme olaylarındaki bu düşüşün sonuçları geçmiştekinden daha ağır olacak çünkü insanlar artık her zamankinden daha fazla karbondioksit salınımına neden oluyor.
Bilim insanları Dünya’nın karbon yutağının yıldan yıla değiştiğini ve tek bir yılın tek başına kıyamet anlamına gelmeyeceğini savunuyor. Ancak 2023 yılında gözlemlenenlerin bir trend haline gelmesinin endişe verici olacağını bildiriyor.
Çalışmaya dahil olmayan ABD’deki Woodwell İklim Araştırma Merkezi’nden Richard Birdsey ‘’Bu, bir uyarıdır. 2023 gibi yılların daha yaygın olma ihtimali yüksek’’ derken, Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı’nda ekosistem modelleyecisi olan Antony Walker, kara ekosistemleri ne kadar az karbon emerse, insanlığın küresel iklim hedeflerini aşmadan önce dünyanın yakabileceği fosil yakıtların da o kadar az olması gerektiğini belirtti.
Berkeley Üniversitesi ekosistem bilimcisi Trevor Keenan ‘’Gelecekte ekosistemlerin bizi kurtarmasına güvenemeyiz’’ dedi.
Kaynak:
